Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

the next point is

  • 1 propior

    prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
    I.
    Comp., nearer, nigher.
    A.
    Lit., of place:

    portus propior,

    Verg. A. 3, 530:

    tumulus,

    Liv. 22, 24:

    ut propior patriae sit fuga nostra,

    Ov. P. 1, 2, 130:

    domus,

    Sall. H. 2, 40 Dietsch:

    cum propior caliginis aër Ater init oculos,

    Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

    propior montem suos collocat,

    Sall. J. 49, 1:

    propior hostem,

    Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

    quisquis ab igne propior stetit,

    Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

    propior timeri,

    Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

    propiora fluminis,

    Tac. H. 5, 16:

    tenere,

    Verg. A. 5, 168.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, nearer, later, more recent:

    veniunt inde ad propiora,

    Cic. Tusc. 1, 48, 116:

    venio ad propiorem (epistulam),

    id. Att. 15, 3, 2:

    propior puero quam juveni,

    Vell. 2, 53, 1:

    septimus octavo jam propior annus,

    Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

    mors,

    Tib. 2, 3, 42:

    propiore aut longiore tempore aliquid facere,

    Dig. 23, 4, 17.—
    2.
    Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

    quibus propior P. Quintio nemo est,

    Cic. Quint. 31, 97:

    ille gradu propior sanguinis,

    Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

    amicus,

    Hor. Ep. 1, 9, 5.—
    3.
    Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

    quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

    Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

    tauro,

    Verg. G. 3, 57:

    vero est propius,

    more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

    scribere Sermoni propiora,

    Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

    propius est fidem,

    is more credible, Liv. 4, 17:

    quod tamen vitium propius virtutem erat,

    Sall. C. 11, 1.—
    4.
    Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

    hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

    my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

    propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

    Cic. Off. 3, 17, 69:

    sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

    id. Sest. 18, 40:

    alium portum propiorem huic aetati videbamus,

    id. Att. 14, 19, 1:

    damnum propius medullis,

    Hor. Ep. 1, 10, 28:

    cura propior luctusque domesticus,

    Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

    supplemento vel Latium propius esse,

    Liv. 8, 11:

    irae quam timori propiorem cernens,

    more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    Absol.:

    propius accedamus,

    Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

    res adspicere,

    Verg. A. 1, 526:

    propius spectare aliquid,

    Hor. Ep. 1, 1, 67;

    stare,

    id. A. P. 361.—
    2.
    With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

    propius Tiberi quam Thermopylis,

    Nep. Hann. 8, 3:

    propius stabulis armenta tenerent,

    Verg. G. 1, 355.—
    3.
    With acc.:

    ne propius se castra moveret,

    Caes. B. G. 4, 9:

    pars insulae, quae est propius solis occasum,

    id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

    propius urbem,

    Cic. Phil. 7, 9, 26:

    mare,

    Sall. J. 18, 9.—
    4.
    With ab:

    propius a terris,

    Cic. N. D. 1, 31, 87:

    antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

    id. Tusc. 1, 12, 26:

    ab Urbe,

    Plin. 17, 25, 38, § 243.—
    B.
    Trop.:

    ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

    Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

    propius accedo: nego esse illa testimonia,

    id. Fl. 10, 23:

    a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

    Tac. H. 2, 76:

    nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

    he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

    propius nihil est factum, quam ut occideretur,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
    II.
    Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
    A.
    Lit., of place:

    proxima oppida,

    Caes. B. G. 3, 12:

    via,

    Lucr. 5, 103; cf.:

    via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    ad proximum mare, dein Romam pergerent,

    Sall. J. 23, 2:

    in proximos collis discedunt,

    id. ib. 54, 10:

    proximum iter in Galliam,

    Caes. B. G. 1, 10:

    paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84:

    agri termini,

    id. C. 2, 18, 23:

    proximus vicinus,

    one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

    Belgae proximi sunt Germanis,

    Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

    proxima Campano ponti villula,

    Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

    qui te proximus est,

    Plaut. Poen. 5, 3, 1:

    ager proximus finem Megalopolitarum,

    Liv. 35, 27:

    Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

    Caes. B. G. 3, 7, 2:

    qui proximi forte tribunal steterant,

    Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

    dactylus proximus a postremo,

    next before, Cic. Or. 64, 217:

    ut quisque proximus ab oppresso sit,

    Liv. 37, 25:

    proximus a dominā,

    Ov. A. A. 1, 139:

    proxima regio ab eā (urbe),

    Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
    1.
    proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
    2.
    proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

    vicinus e proximo,

    hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

    aquam hinc de proximo rogabo,

    from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

    cum in proximo hic sit aegra,

    close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

    huic locum in proximum conduxi,

    Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

    per impluvium huc despexi in proximum,

    into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

    traicit in proxima continentis,

    Liv. 31, 46, 12.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

    quid proximā, quid superiore nocte egeris,

    Cic. Cat. 1, 1, 1:

    his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

    id. Lael. 2, 7:

    Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

    id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

    proximo anno,

    Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

    in proxumum annum (se) transtulit,

    Cic. Mil. 9, 24:

    proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

    id. Phil. 1, 13, 32:

    bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

    Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

    censor qui proximus ante me fuerat,

    id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

    crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

    recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
    2.
    In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

    summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

    Cic. Inv. 2, 58, 173:

    observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

    id. Att. 1, 1, 3:

    proximos dentes eiciunt,

    Varr. R. R. 2, 7, 2:

    prima vulnera... Proxima,

    Ov. M. 3, 233:

    proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

    Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

    proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

    id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

    id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    ficta voluptatis causā sint proxima veris,

    Hor. A. P. 338:

    proxima Phoebi Versibus ille facit,

    Verg. E. 7, 22.— Comp.:

    ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

    Sen. Ep. 108, 16.—
    3.
    In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

    AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

    Ter. Ad. 4, 5, 17:

    proximus cognatione,

    Cic. Inv. 2, 49, 144:

    id des proximum,

    id. Leg. 2, 16, 40:

    proxima virtutibus vitia,

    Quint. 10, 2, 16:

    propinquitate,

    Nep. Ages. 1, 3:

    proximae necessitudines,

    Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

    injuriosi sunt in proximos,

    Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

    cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

    i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
    b.
    In gen., one's neighbor, fellow-man:

    sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

    Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

    quis est mihi proximus?

    Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init.
    4.
    That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

    argumentum,

    App. Mag. p. 278:

    cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

    Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

    ibi proximum est, ubi mutes,

    there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
    1.
    Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):

    quam proxime potest hostium castris castra communit,

    Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:

    exercitum habere quam proxime hostem,

    Cic. Att. 6, 5, 3:

    proxime Pompeium sedebam,

    id. ib. 1, 14, 3:

    proxime Hispaniam Mauri sunt,

    Sall. J. 19, 4.—With ab:

    a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,

    Plin. 5, 26, 21, § 89:

    omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,

    Col. 1, 6, 8.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of time, shortly before or after, last, next:

    civitates quae proxime bellum fecerant,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:

    cum proxime judices contrahentur,

    id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:

    proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,

    Cels. 3, 2:

    proxime solis occasum,

    Pall. 9, 8, 5.—
    b.
    Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:

    proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,

    Cic. Off. 2, 3, 1:

    me huic tuae virtuti proxime accedere,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    proxime a nobilissimis viris,

    Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:

    proxime valent cetera lauri genera,

    Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;

    proxime viride,

    id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:

    proxime morem Romanum,

    closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:

    erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,

    closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:

    proxime atque ille aut aeque,

    nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
    c.
    Very closely, nicely, accurately:

    ut proxime utriusque differentiam signem,

    Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:

    analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

    id. 1, 6, 3. — Comp.:

    nonne apertius, proximius, verius?

    Min. Fel. Oct. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > propior

  • 2 propiora

    prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
    I.
    Comp., nearer, nigher.
    A.
    Lit., of place:

    portus propior,

    Verg. A. 3, 530:

    tumulus,

    Liv. 22, 24:

    ut propior patriae sit fuga nostra,

    Ov. P. 1, 2, 130:

    domus,

    Sall. H. 2, 40 Dietsch:

    cum propior caliginis aër Ater init oculos,

    Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

    propior montem suos collocat,

    Sall. J. 49, 1:

    propior hostem,

    Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

    quisquis ab igne propior stetit,

    Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

    propior timeri,

    Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

    propiora fluminis,

    Tac. H. 5, 16:

    tenere,

    Verg. A. 5, 168.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, nearer, later, more recent:

    veniunt inde ad propiora,

    Cic. Tusc. 1, 48, 116:

    venio ad propiorem (epistulam),

    id. Att. 15, 3, 2:

    propior puero quam juveni,

    Vell. 2, 53, 1:

    septimus octavo jam propior annus,

    Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

    mors,

    Tib. 2, 3, 42:

    propiore aut longiore tempore aliquid facere,

    Dig. 23, 4, 17.—
    2.
    Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

    quibus propior P. Quintio nemo est,

    Cic. Quint. 31, 97:

    ille gradu propior sanguinis,

    Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

    amicus,

    Hor. Ep. 1, 9, 5.—
    3.
    Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

    quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

    Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

    tauro,

    Verg. G. 3, 57:

    vero est propius,

    more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

    scribere Sermoni propiora,

    Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

    propius est fidem,

    is more credible, Liv. 4, 17:

    quod tamen vitium propius virtutem erat,

    Sall. C. 11, 1.—
    4.
    Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

    hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

    my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

    propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

    Cic. Off. 3, 17, 69:

    sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

    id. Sest. 18, 40:

    alium portum propiorem huic aetati videbamus,

    id. Att. 14, 19, 1:

    damnum propius medullis,

    Hor. Ep. 1, 10, 28:

    cura propior luctusque domesticus,

    Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

    supplemento vel Latium propius esse,

    Liv. 8, 11:

    irae quam timori propiorem cernens,

    more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    Absol.:

    propius accedamus,

    Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

    res adspicere,

    Verg. A. 1, 526:

    propius spectare aliquid,

    Hor. Ep. 1, 1, 67;

    stare,

    id. A. P. 361.—
    2.
    With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

    propius Tiberi quam Thermopylis,

    Nep. Hann. 8, 3:

    propius stabulis armenta tenerent,

    Verg. G. 1, 355.—
    3.
    With acc.:

    ne propius se castra moveret,

    Caes. B. G. 4, 9:

    pars insulae, quae est propius solis occasum,

    id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

    propius urbem,

    Cic. Phil. 7, 9, 26:

    mare,

    Sall. J. 18, 9.—
    4.
    With ab:

    propius a terris,

    Cic. N. D. 1, 31, 87:

    antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

    id. Tusc. 1, 12, 26:

    ab Urbe,

    Plin. 17, 25, 38, § 243.—
    B.
    Trop.:

    ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

    Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

    propius accedo: nego esse illa testimonia,

    id. Fl. 10, 23:

    a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

    Tac. H. 2, 76:

    nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

    he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

    propius nihil est factum, quam ut occideretur,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
    II.
    Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
    A.
    Lit., of place:

    proxima oppida,

    Caes. B. G. 3, 12:

    via,

    Lucr. 5, 103; cf.:

    via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    ad proximum mare, dein Romam pergerent,

    Sall. J. 23, 2:

    in proximos collis discedunt,

    id. ib. 54, 10:

    proximum iter in Galliam,

    Caes. B. G. 1, 10:

    paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84:

    agri termini,

    id. C. 2, 18, 23:

    proximus vicinus,

    one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

    Belgae proximi sunt Germanis,

    Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

    proxima Campano ponti villula,

    Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

    qui te proximus est,

    Plaut. Poen. 5, 3, 1:

    ager proximus finem Megalopolitarum,

    Liv. 35, 27:

    Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

    Caes. B. G. 3, 7, 2:

    qui proximi forte tribunal steterant,

    Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

    dactylus proximus a postremo,

    next before, Cic. Or. 64, 217:

    ut quisque proximus ab oppresso sit,

    Liv. 37, 25:

    proximus a dominā,

    Ov. A. A. 1, 139:

    proxima regio ab eā (urbe),

    Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
    1.
    proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
    2.
    proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

    vicinus e proximo,

    hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

    aquam hinc de proximo rogabo,

    from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

    cum in proximo hic sit aegra,

    close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

    huic locum in proximum conduxi,

    Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

    per impluvium huc despexi in proximum,

    into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

    traicit in proxima continentis,

    Liv. 31, 46, 12.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

    quid proximā, quid superiore nocte egeris,

    Cic. Cat. 1, 1, 1:

    his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

    id. Lael. 2, 7:

    Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

    id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

    proximo anno,

    Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

    in proxumum annum (se) transtulit,

    Cic. Mil. 9, 24:

    proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

    id. Phil. 1, 13, 32:

    bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

    Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

    censor qui proximus ante me fuerat,

    id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

    crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

    recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
    2.
    In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

    summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

    Cic. Inv. 2, 58, 173:

    observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

    id. Att. 1, 1, 3:

    proximos dentes eiciunt,

    Varr. R. R. 2, 7, 2:

    prima vulnera... Proxima,

    Ov. M. 3, 233:

    proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

    Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

    proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

    id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

    id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    ficta voluptatis causā sint proxima veris,

    Hor. A. P. 338:

    proxima Phoebi Versibus ille facit,

    Verg. E. 7, 22.— Comp.:

    ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

    Sen. Ep. 108, 16.—
    3.
    In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

    AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

    Ter. Ad. 4, 5, 17:

    proximus cognatione,

    Cic. Inv. 2, 49, 144:

    id des proximum,

    id. Leg. 2, 16, 40:

    proxima virtutibus vitia,

    Quint. 10, 2, 16:

    propinquitate,

    Nep. Ages. 1, 3:

    proximae necessitudines,

    Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

    injuriosi sunt in proximos,

    Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

    cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

    i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
    b.
    In gen., one's neighbor, fellow-man:

    sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

    Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

    quis est mihi proximus?

    Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init.
    4.
    That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

    argumentum,

    App. Mag. p. 278:

    cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

    Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

    ibi proximum est, ubi mutes,

    there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
    1.
    Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):

    quam proxime potest hostium castris castra communit,

    Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:

    exercitum habere quam proxime hostem,

    Cic. Att. 6, 5, 3:

    proxime Pompeium sedebam,

    id. ib. 1, 14, 3:

    proxime Hispaniam Mauri sunt,

    Sall. J. 19, 4.—With ab:

    a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,

    Plin. 5, 26, 21, § 89:

    omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,

    Col. 1, 6, 8.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of time, shortly before or after, last, next:

    civitates quae proxime bellum fecerant,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:

    cum proxime judices contrahentur,

    id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:

    proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,

    Cels. 3, 2:

    proxime solis occasum,

    Pall. 9, 8, 5.—
    b.
    Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:

    proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,

    Cic. Off. 2, 3, 1:

    me huic tuae virtuti proxime accedere,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    proxime a nobilissimis viris,

    Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:

    proxime valent cetera lauri genera,

    Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;

    proxime viride,

    id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:

    proxime morem Romanum,

    closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:

    erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,

    closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:

    proxime atque ille aut aeque,

    nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
    c.
    Very closely, nicely, accurately:

    ut proxime utriusque differentiam signem,

    Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:

    analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

    id. 1, 6, 3. — Comp.:

    nonne apertius, proximius, verius?

    Min. Fel. Oct. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > propiora

  • 3 proximi

    prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
    I.
    Comp., nearer, nigher.
    A.
    Lit., of place:

    portus propior,

    Verg. A. 3, 530:

    tumulus,

    Liv. 22, 24:

    ut propior patriae sit fuga nostra,

    Ov. P. 1, 2, 130:

    domus,

    Sall. H. 2, 40 Dietsch:

    cum propior caliginis aër Ater init oculos,

    Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

    propior montem suos collocat,

    Sall. J. 49, 1:

    propior hostem,

    Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

    quisquis ab igne propior stetit,

    Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

    propior timeri,

    Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

    propiora fluminis,

    Tac. H. 5, 16:

    tenere,

    Verg. A. 5, 168.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, nearer, later, more recent:

    veniunt inde ad propiora,

    Cic. Tusc. 1, 48, 116:

    venio ad propiorem (epistulam),

    id. Att. 15, 3, 2:

    propior puero quam juveni,

    Vell. 2, 53, 1:

    septimus octavo jam propior annus,

    Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

    mors,

    Tib. 2, 3, 42:

    propiore aut longiore tempore aliquid facere,

    Dig. 23, 4, 17.—
    2.
    Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

    quibus propior P. Quintio nemo est,

    Cic. Quint. 31, 97:

    ille gradu propior sanguinis,

    Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

    amicus,

    Hor. Ep. 1, 9, 5.—
    3.
    Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

    quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

    Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

    tauro,

    Verg. G. 3, 57:

    vero est propius,

    more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

    scribere Sermoni propiora,

    Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

    propius est fidem,

    is more credible, Liv. 4, 17:

    quod tamen vitium propius virtutem erat,

    Sall. C. 11, 1.—
    4.
    Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

    hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

    my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

    propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

    Cic. Off. 3, 17, 69:

    sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

    id. Sest. 18, 40:

    alium portum propiorem huic aetati videbamus,

    id. Att. 14, 19, 1:

    damnum propius medullis,

    Hor. Ep. 1, 10, 28:

    cura propior luctusque domesticus,

    Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

    supplemento vel Latium propius esse,

    Liv. 8, 11:

    irae quam timori propiorem cernens,

    more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    Absol.:

    propius accedamus,

    Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

    res adspicere,

    Verg. A. 1, 526:

    propius spectare aliquid,

    Hor. Ep. 1, 1, 67;

    stare,

    id. A. P. 361.—
    2.
    With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

    propius Tiberi quam Thermopylis,

    Nep. Hann. 8, 3:

    propius stabulis armenta tenerent,

    Verg. G. 1, 355.—
    3.
    With acc.:

    ne propius se castra moveret,

    Caes. B. G. 4, 9:

    pars insulae, quae est propius solis occasum,

    id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

    propius urbem,

    Cic. Phil. 7, 9, 26:

    mare,

    Sall. J. 18, 9.—
    4.
    With ab:

    propius a terris,

    Cic. N. D. 1, 31, 87:

    antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

    id. Tusc. 1, 12, 26:

    ab Urbe,

    Plin. 17, 25, 38, § 243.—
    B.
    Trop.:

    ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

    Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

    propius accedo: nego esse illa testimonia,

    id. Fl. 10, 23:

    a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

    Tac. H. 2, 76:

    nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

    he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

    propius nihil est factum, quam ut occideretur,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
    II.
    Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
    A.
    Lit., of place:

    proxima oppida,

    Caes. B. G. 3, 12:

    via,

    Lucr. 5, 103; cf.:

    via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    ad proximum mare, dein Romam pergerent,

    Sall. J. 23, 2:

    in proximos collis discedunt,

    id. ib. 54, 10:

    proximum iter in Galliam,

    Caes. B. G. 1, 10:

    paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84:

    agri termini,

    id. C. 2, 18, 23:

    proximus vicinus,

    one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

    Belgae proximi sunt Germanis,

    Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

    proxima Campano ponti villula,

    Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

    qui te proximus est,

    Plaut. Poen. 5, 3, 1:

    ager proximus finem Megalopolitarum,

    Liv. 35, 27:

    Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

    Caes. B. G. 3, 7, 2:

    qui proximi forte tribunal steterant,

    Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

    dactylus proximus a postremo,

    next before, Cic. Or. 64, 217:

    ut quisque proximus ab oppresso sit,

    Liv. 37, 25:

    proximus a dominā,

    Ov. A. A. 1, 139:

    proxima regio ab eā (urbe),

    Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
    1.
    proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
    2.
    proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

    vicinus e proximo,

    hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

    aquam hinc de proximo rogabo,

    from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

    cum in proximo hic sit aegra,

    close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

    huic locum in proximum conduxi,

    Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

    per impluvium huc despexi in proximum,

    into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

    traicit in proxima continentis,

    Liv. 31, 46, 12.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

    quid proximā, quid superiore nocte egeris,

    Cic. Cat. 1, 1, 1:

    his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

    id. Lael. 2, 7:

    Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

    id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

    proximo anno,

    Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

    in proxumum annum (se) transtulit,

    Cic. Mil. 9, 24:

    proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

    id. Phil. 1, 13, 32:

    bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

    Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

    censor qui proximus ante me fuerat,

    id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

    crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

    recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
    2.
    In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

    summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

    Cic. Inv. 2, 58, 173:

    observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

    id. Att. 1, 1, 3:

    proximos dentes eiciunt,

    Varr. R. R. 2, 7, 2:

    prima vulnera... Proxima,

    Ov. M. 3, 233:

    proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

    Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

    proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

    id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

    id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    ficta voluptatis causā sint proxima veris,

    Hor. A. P. 338:

    proxima Phoebi Versibus ille facit,

    Verg. E. 7, 22.— Comp.:

    ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

    Sen. Ep. 108, 16.—
    3.
    In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

    AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

    Ter. Ad. 4, 5, 17:

    proximus cognatione,

    Cic. Inv. 2, 49, 144:

    id des proximum,

    id. Leg. 2, 16, 40:

    proxima virtutibus vitia,

    Quint. 10, 2, 16:

    propinquitate,

    Nep. Ages. 1, 3:

    proximae necessitudines,

    Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

    injuriosi sunt in proximos,

    Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

    cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

    i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
    b.
    In gen., one's neighbor, fellow-man:

    sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

    Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

    quis est mihi proximus?

    Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init.
    4.
    That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

    argumentum,

    App. Mag. p. 278:

    cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

    Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

    ibi proximum est, ubi mutes,

    there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
    1.
    Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):

    quam proxime potest hostium castris castra communit,

    Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:

    exercitum habere quam proxime hostem,

    Cic. Att. 6, 5, 3:

    proxime Pompeium sedebam,

    id. ib. 1, 14, 3:

    proxime Hispaniam Mauri sunt,

    Sall. J. 19, 4.—With ab:

    a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,

    Plin. 5, 26, 21, § 89:

    omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,

    Col. 1, 6, 8.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of time, shortly before or after, last, next:

    civitates quae proxime bellum fecerant,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:

    cum proxime judices contrahentur,

    id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:

    proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,

    Cels. 3, 2:

    proxime solis occasum,

    Pall. 9, 8, 5.—
    b.
    Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:

    proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,

    Cic. Off. 2, 3, 1:

    me huic tuae virtuti proxime accedere,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    proxime a nobilissimis viris,

    Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:

    proxime valent cetera lauri genera,

    Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;

    proxime viride,

    id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:

    proxime morem Romanum,

    closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:

    erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,

    closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:

    proxime atque ille aut aeque,

    nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
    c.
    Very closely, nicely, accurately:

    ut proxime utriusque differentiam signem,

    Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:

    analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

    id. 1, 6, 3. — Comp.:

    nonne apertius, proximius, verius?

    Min. Fel. Oct. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > proximi

  • 4 proximum

    prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
    I.
    Comp., nearer, nigher.
    A.
    Lit., of place:

    portus propior,

    Verg. A. 3, 530:

    tumulus,

    Liv. 22, 24:

    ut propior patriae sit fuga nostra,

    Ov. P. 1, 2, 130:

    domus,

    Sall. H. 2, 40 Dietsch:

    cum propior caliginis aër Ater init oculos,

    Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

    propior montem suos collocat,

    Sall. J. 49, 1:

    propior hostem,

    Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

    quisquis ab igne propior stetit,

    Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

    propior timeri,

    Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

    propiora fluminis,

    Tac. H. 5, 16:

    tenere,

    Verg. A. 5, 168.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, nearer, later, more recent:

    veniunt inde ad propiora,

    Cic. Tusc. 1, 48, 116:

    venio ad propiorem (epistulam),

    id. Att. 15, 3, 2:

    propior puero quam juveni,

    Vell. 2, 53, 1:

    septimus octavo jam propior annus,

    Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

    mors,

    Tib. 2, 3, 42:

    propiore aut longiore tempore aliquid facere,

    Dig. 23, 4, 17.—
    2.
    Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

    quibus propior P. Quintio nemo est,

    Cic. Quint. 31, 97:

    ille gradu propior sanguinis,

    Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

    amicus,

    Hor. Ep. 1, 9, 5.—
    3.
    Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

    quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

    Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

    tauro,

    Verg. G. 3, 57:

    vero est propius,

    more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

    scribere Sermoni propiora,

    Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

    propius est fidem,

    is more credible, Liv. 4, 17:

    quod tamen vitium propius virtutem erat,

    Sall. C. 11, 1.—
    4.
    Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

    hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

    my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

    propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

    Cic. Off. 3, 17, 69:

    sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

    id. Sest. 18, 40:

    alium portum propiorem huic aetati videbamus,

    id. Att. 14, 19, 1:

    damnum propius medullis,

    Hor. Ep. 1, 10, 28:

    cura propior luctusque domesticus,

    Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

    supplemento vel Latium propius esse,

    Liv. 8, 11:

    irae quam timori propiorem cernens,

    more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    Absol.:

    propius accedamus,

    Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

    res adspicere,

    Verg. A. 1, 526:

    propius spectare aliquid,

    Hor. Ep. 1, 1, 67;

    stare,

    id. A. P. 361.—
    2.
    With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

    propius Tiberi quam Thermopylis,

    Nep. Hann. 8, 3:

    propius stabulis armenta tenerent,

    Verg. G. 1, 355.—
    3.
    With acc.:

    ne propius se castra moveret,

    Caes. B. G. 4, 9:

    pars insulae, quae est propius solis occasum,

    id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

    propius urbem,

    Cic. Phil. 7, 9, 26:

    mare,

    Sall. J. 18, 9.—
    4.
    With ab:

    propius a terris,

    Cic. N. D. 1, 31, 87:

    antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

    id. Tusc. 1, 12, 26:

    ab Urbe,

    Plin. 17, 25, 38, § 243.—
    B.
    Trop.:

    ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

    Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

    propius accedo: nego esse illa testimonia,

    id. Fl. 10, 23:

    a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

    Tac. H. 2, 76:

    nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

    he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

    propius nihil est factum, quam ut occideretur,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
    II.
    Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
    A.
    Lit., of place:

    proxima oppida,

    Caes. B. G. 3, 12:

    via,

    Lucr. 5, 103; cf.:

    via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    ad proximum mare, dein Romam pergerent,

    Sall. J. 23, 2:

    in proximos collis discedunt,

    id. ib. 54, 10:

    proximum iter in Galliam,

    Caes. B. G. 1, 10:

    paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84:

    agri termini,

    id. C. 2, 18, 23:

    proximus vicinus,

    one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

    Belgae proximi sunt Germanis,

    Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

    proxima Campano ponti villula,

    Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

    qui te proximus est,

    Plaut. Poen. 5, 3, 1:

    ager proximus finem Megalopolitarum,

    Liv. 35, 27:

    Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

    Caes. B. G. 3, 7, 2:

    qui proximi forte tribunal steterant,

    Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

    dactylus proximus a postremo,

    next before, Cic. Or. 64, 217:

    ut quisque proximus ab oppresso sit,

    Liv. 37, 25:

    proximus a dominā,

    Ov. A. A. 1, 139:

    proxima regio ab eā (urbe),

    Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
    1.
    proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
    2.
    proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

    vicinus e proximo,

    hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

    aquam hinc de proximo rogabo,

    from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

    cum in proximo hic sit aegra,

    close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

    huic locum in proximum conduxi,

    Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

    per impluvium huc despexi in proximum,

    into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

    traicit in proxima continentis,

    Liv. 31, 46, 12.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

    quid proximā, quid superiore nocte egeris,

    Cic. Cat. 1, 1, 1:

    his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

    id. Lael. 2, 7:

    Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

    id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

    proximo anno,

    Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

    in proxumum annum (se) transtulit,

    Cic. Mil. 9, 24:

    proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

    id. Phil. 1, 13, 32:

    bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

    Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

    censor qui proximus ante me fuerat,

    id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

    crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

    recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
    2.
    In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

    summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

    Cic. Inv. 2, 58, 173:

    observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

    id. Att. 1, 1, 3:

    proximos dentes eiciunt,

    Varr. R. R. 2, 7, 2:

    prima vulnera... Proxima,

    Ov. M. 3, 233:

    proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

    Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

    proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

    id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

    id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    ficta voluptatis causā sint proxima veris,

    Hor. A. P. 338:

    proxima Phoebi Versibus ille facit,

    Verg. E. 7, 22.— Comp.:

    ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

    Sen. Ep. 108, 16.—
    3.
    In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

    AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

    Ter. Ad. 4, 5, 17:

    proximus cognatione,

    Cic. Inv. 2, 49, 144:

    id des proximum,

    id. Leg. 2, 16, 40:

    proxima virtutibus vitia,

    Quint. 10, 2, 16:

    propinquitate,

    Nep. Ages. 1, 3:

    proximae necessitudines,

    Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

    injuriosi sunt in proximos,

    Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

    cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

    i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
    b.
    In gen., one's neighbor, fellow-man:

    sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

    Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

    quis est mihi proximus?

    Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init.
    4.
    That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

    argumentum,

    App. Mag. p. 278:

    cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

    Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

    ibi proximum est, ubi mutes,

    there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
    1.
    Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):

    quam proxime potest hostium castris castra communit,

    Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:

    exercitum habere quam proxime hostem,

    Cic. Att. 6, 5, 3:

    proxime Pompeium sedebam,

    id. ib. 1, 14, 3:

    proxime Hispaniam Mauri sunt,

    Sall. J. 19, 4.—With ab:

    a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,

    Plin. 5, 26, 21, § 89:

    omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,

    Col. 1, 6, 8.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of time, shortly before or after, last, next:

    civitates quae proxime bellum fecerant,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:

    cum proxime judices contrahentur,

    id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:

    proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,

    Cels. 3, 2:

    proxime solis occasum,

    Pall. 9, 8, 5.—
    b.
    Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:

    proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,

    Cic. Off. 2, 3, 1:

    me huic tuae virtuti proxime accedere,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    proxime a nobilissimis viris,

    Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:

    proxime valent cetera lauri genera,

    Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;

    proxime viride,

    id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:

    proxime morem Romanum,

    closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:

    erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,

    closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:

    proxime atque ille aut aeque,

    nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
    c.
    Very closely, nicely, accurately:

    ut proxime utriusque differentiam signem,

    Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:

    analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

    id. 1, 6, 3. — Comp.:

    nonne apertius, proximius, verius?

    Min. Fel. Oct. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > proximum

  • 5 proximus or proxumus

        proximus or proxumus adj. sup.    [prope], the nearest, next: vicinus, next neighbor, T.: oppida, Cs.: mare, S.: iter in Galliam, most direct, Cs.: paries cum proximus ardet, adjoining, H.: ex proximo vicini fundo deiectus: Belgae proximi sunt Germanis, Cs.: Proxima Campano ponti villula, close, H.: ager qui proximus finem Megalopolitarum est, L.: dactylus proximus a postremo, next to the last: proximus a dominā, O.: regio ab eā (urbe), Cu.—As subst m.: ut proximi iacentibus insisterent, those nearest, Cs.: ab proximis impetrare, their nearest neighbors, Cs.—As subst n., the neighborhood, vicinity, nearest place: quom in proximo hic sit aegra, next door, T.: vastatis proximis Illyrici, adjoining districts, L.—Fig., in time, the previous, last, latest, most recent: optime proximo civili bello de re p. meritus: proximis superioribus diebus: bellum tanto maiore quam proximo conatu apparatum est (i. e. quam proximo anno), L.: censor qui proximus ante me fuerat.— The next, following, ensuing, coming: proximā nocte, on the next night, Cs.: silentio proximae noctis editum vocem, L.: in proxumum annum consulatum petere: in proximum (sc. diem), Cu.—In order or rank, the next: summa necessitudo videtur esse honestatis, huic proxima incolumitatis: prima volnera... Proxima, O.: Proximos illi tamen occupavit Pallas honores, H.: proximum est ergo, ut quaeramus, we must next inquire: proximum est, ut doceam, etc., the next point is.—In value or merit, the next, nearest, most like: ut id habendum sit eo proximum, quod sit optimum: non nasci homini optimum est, proximum autem, etc., next best: proxima Phoebi Versibus ille facit, V.: proximum vero est, Porsinnam dedisse, etc., nearest the truth, L.—In relationship, the nearest, next, closest, next of kin, most like: illi genere, T.: cognatione: propinquitate, N.; cf. Negabat illa se esse culpae proximam, i. e. guilty, Ph.—As subst m., a near relation, next of kin: quaesivit proximum, paene alterum filium: iniuriosi in proximos: responderunt proximi, Ph.— Most devoted, most faithful: in dis patriis repetendis proximus fuit.

    Latin-English dictionary > proximus or proxumus

  • 6 continuus

    contĭnŭus, a, um, adj. [contineo, II.], joining, connecting with something, or hanging together, in space or time, uninterrupted, continuous.
    I.
    Of space (so mostly Aug. and post-Aug.; cf., however, continue); with dat. or absol.
    A.
    Lit.:

    aër continuus terrae est,

    Sen. Q. N. 2, 6, 1: Leucada continuam veteres habuere coloni;

    nunc freta circuëunt,

    joined to the mainland, Ov. M. 15, 289:

    ignis proxima quaeque et deinceps continua amplexus,

    Liv. 30, 5, 7; 30, 6, 5: montes, * Hor. Ep. 1, 16, 5; Plin. 6, 30, 35, § 189:

    agri,

    Suet. Caes. 38:

    fluere continuo alveo (Euphraten),

    Plin. 6, 26, 30, § 124; cf.:

    Rhenus uno alveo continuus,

    Tac. A. 2, 6:

    mare,

    id. Agr. 10 fin.:

    aliqui vice dentium continuo osse gignuntur,

    Plin. 7, 16, 15, § 69:

    omnia continua et paria,

    Plin. Pan. 51, 4:

    serpens,

    Stat. Th. 5, 517.—
    b.
    Subst.: contĭnŭus, i, m., he who is always about one, an attendant:

    Cocceius Nerva, continuus principis,

    Tac. A. 6, 26 (32) Halm, Draeg. ad loc. (Nipperd. and Ritter, principi).—
    B.
    Tron., of rhet. matters (most freq. in Quint.): cum fluxerunt plures continuae translationes (the figure derived from an uninterrupted, flowing stream; v. the preced.), Cic. Or. 27, 94:

    expositio (opp. partita),

    Quint. 7, 10, 11:

    loci,

    id. 11, 3, 84:

    lumina,

    id. 12, 10, 46:

    ab exordio usque ad ultimam vocem continuus quidam gemitus,

    id. 11, 1, 54:

    oratio,

    id. 6, 1, 46; 6, 4, 1 et saep.:

    adfectus,

    id. 6, 2, 10:

    impetus,

    id. 10. 7, 14 et saep.—
    II.
    Of time and objects relating to it, following one after another, successive, continuous (class. in all periods and species of composition): auferet ex oculis veniens Aurora Boöten;

    continuāque die sidus Hyantis erit,

    the next day, Ov. F. 5, 734; so,

    continuā nocte,

    the following night, id. ib. 6, 720:

    triduum continuum, dies decem continuos,

    Plaut. Mil. 3, 1, 146 sq.:

    dies quinque ex eo die,

    Caes. B. G. 1, 48:

    annos prope quinquaginta,

    Cic. Verr. 1, 13, 38:

    duabus noctibus,

    Suet. Aug. 94:

    secutae sunt continuos complures dies tempestates,

    Caes. B. G. 4, 34 Oud. N. cr. prioribus diebus, Liv. 42, 58, 3:

    aliquot an nos continuos,

    Cic. Imp. Pomp. 18, 54:

    tot dies,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 94:

    triennium,

    Plaut. Stich. 1, 3, 61; Suet. Calig. 7:

    biennio,

    id. Tib. 38:

    bella,

    Liv. 10, 31, 10; cf.:

    cursus proeliorum,

    Tac. Agr. 27:

    consulatus,

    Suet. Caes. 76; Plin. Pan. 58: itinera, Lepid. ap. Cic. Fam. 10, 34, 1:

    regna,

    Liv. 1, 47, 6:

    duo tri umphi ex Hispaniā acti,

    id. 41, 7, 1:

    labor,

    Quint. 1, 3, 8:

    amor,

    Prop. 1, 20, 1:

    incom moda,

    Caes. B. G. 7, 14: messe senescit ager; Ov. A. A. 3, 82:

    eos (patricios) ab Atto Clauso continuos duravisse,

    Tac. A. 12, 25 fin. et saep.—With abl. resp.:

    continuus inde et saevus accusandis reis Suilius,

    incessant, Tac. A. 11, 5; cf.:

    postulandis reis tam continuus annus fuit,

    incessantly occupied, id. ib. 4, 36.—Hence the advv.,
    1.
    contĭ-nŭē, continuously, without interruption; in space or time (very rare, perh. only anteand post-class. for continenter, assidue):

    * flumen quod fluit continue,

    Varr. L. L. 5, § 27 Müll.:

    protinus jugiter et continue,

    Non. p. 376, 26.—
    2. A.
    To designate an act that in time immediately follows something, immediately, forthwith, directly, without delay, = statim, autika (very freq. in all periods and kinds of composition).
    1.
    In gen.
    (α).
    Corresp. with the particles of time: ubi, ut, postquam, cum, etc.; with ubi:

    ubi primum terram tetigimus, Continuo, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 49; so id. Cist. 2, 3, 35; Ter. Eun. 3, 1, 51 al.—With ut, etc.:

    quae ut aspexi, me continuo contuli, etc.,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 7; so,

    iste continuo ut vidit, non dubitavit, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 22, § 48:

    ut quisque insanus... latum demisit pectore clavum, Audit continuo, etc.,

    Hor. S. 1, 6, 29: nam postquam audivi [p. 451]... cominuo argentum dedi, Ut emeretur, Plaut. Ep. 4, 1, 37:

    cum te summis laudibus ad caelum extulerunt, mihi continuo maximas gratias agant,

    Cic. Fam. 9, 14, 1; 10, 12, 2:

    ut vel continuo patuit, cum, etc.,

    Hor. S. 2, 8, 29:

    ne mora sit, si innuerim, quin pugnus continuo in malā haereat,

    Ter. Ad. 2, 1, 17: si quid narrare occepi, continuo dari Tibi verba censes, forthwith you think, etc., id. And. 3, 2, 24; cf. id. Eun. 1, 2, 24; Lucr. 2, 1091; Hor. S. 2, 3, 160:

    continuo consilium dimisit (Q. Maximus), simulac me fractum ac debilitatum metu viderit,

    Cic. de Or. 1, 26, 121.—
    (β).
    Absol.:

    continuo, ventis surgentibus, aut freta ponti Incipiunt agitata tumescere, etc.,

    Verg. G. 1, 356:

    continuo hic ero,

    Plaut. Ep. 3, 3, 43: haud mora;

    continuo matris praecepta facessit,

    Verg. G. 4, 548; so Ov. M. 14, 362; cf. Quint. 12, 3, 3;

    corresp. with statim,

    Cic. Rosc. Com. 6, 17:

    quod lubet, non lubet jam id continuo,

    the next moment, immediately, Plaut. Cist. 2, 1, 10:

    hos prius intro ducam et quae volo Simul inperabo: poste continuo exeo,

    Ter. Eun. 3, 2, 40: hanc mihi in manum dat;

    mors continuo ipsam occupat,

    id. And. 1, 5, 62:

    hercle ego te barbā continuo arripiam, et in ignem coniciam,

    Plaut. Rud. 3, 4, 64: egomet continuo mecum;

    certe captus est!

    I immediately thought within myself, Ter. And. 1, 1, 55:

    senatus est continuo convocatus,

    Cic. Fam. 10, 12, 3:

    hos continuo in itinere adorti,

    Caes. B. G. 7, 42 fin.:

    subitae necessitates continuo agendi,

    on the spot, immediately, Quint. 10, 7, 2 et saep.: perturbationes, amplificatae certe, pestiferae sunt;

    igitur etiam susceptae continuo in magnā pestis parte versantur,

    even immediately on their inception, Cic. Tusc. 4, 18, 42; cf. id. Fin. 3, 9, 32.—
    2.
    Of a point of time closely following a time named, speedily, without interval:

    deinde absens factus aedilis, continuo praetor,

    Cic. Ac. 2, 1, 1:

    qui summam spem civium, quam de eo jam puero habuerant, continuo adulescens incredibili virtute superavit,

    id. Lael. 3, 11.—
    3.
    Esp., with the statement of a logical consequence from a fact; only in connection with a negative, or a question implying a negative, not by consequence, not necessarily, not as an immediate consequence, in questions; perhaps then? perhaps therefore? (very freq. in Cic.); with si:

    non continuo, si me in gregem sicariorum contuli, sum sicarius,

    Cic. Rosc. Am. 33, 94; so id. de Or. 2, 48, 199; Gai Inst. 2, 204.—With cum, Manil. 2, 345. — Absol.:

    cum nec omnes, qui curari se passi sunt, continuo etiam convalescant,

    Cic. Tusc. 3, 3, 5; so,

    ego summum dolorem... non continuo dico esse brevem,

    id. ib. 2, 19, 45: aeque enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint;

    illud non continuo, ut aeque incontentae,

    id. Fin. 4, 27, 75:

    si malo careat, continuone fruitur summo bono?

    id. Tusc. 3, 18, 40; so,

    continuone si? etc.,

    Quint. 9, 2, 84.—
    B.
    In Quint. twice (for the ante- and post-class. continue), in an uninterrupted series, one after another, continuously:

    qualis (labor) fuit illius, qui grana ciceris ex spatio distante missa, in acum continuo et sine frustratione inserebat,

    Quint. 2, 20, 3; 9, 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > continuus

  • 7 status

    1.
    stătus, a, um, v. sisto.
    2.
    stătus, ūs, m. [sto and sisto].
    I.
    In a corporeal sense.
    A.
    Mode or way of standing, of holding one's body (at rest), posture, position, attitude, station, carriage; sing. and plur.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Si. Statum vide hominis, Callipho, quasi basilicum, look at the way he stands, Plaut. Ps. 1, 5, 41:

    stat in statu senex ut adoriatur moechum,

    in an attitude of attack, ready, id. Mil. 4, 9, 12: concrepuit digitis, laborat;

    crebro conmutat status,

    his posture, id. ib. 2, 2, 51:

    qui esset status (videre vellem) flabellulum tenere te asinum tantum,

    what your attitude was, what figure you cut, in holding the fan, Ter. Eun. 3, 5, 50:

    in gestu status (oratoris erit) erectus et celsus, rarus incessus,

    attitude, Cic. Or. 18, 59:

    status quidem rectus sit, sed diducti paulum pedes,

    Quint. 11, 3, 159:

    abesse plurimum a saltatore debet orator... non effingere status quosdam, et quidquid dicet ostendere,

    id. 11, 3, 89:

    ut recta sint bracchia, ne indoctae rusticaeve manus, ne status indecorus,

    id. 1, 11, 16:

    stare solitus Socrates dicitur... immobilis, iisdem in vestigiis,

    Gell. 2, 1, 2:

    dumque silens astat, status est vultusque diserti,

    Ov. P. 2, 5, 51:

    statum proeliantis componit,

    Petr. 95 fin.

    So of the pose of statues: non solum numerum signorum, sed etiam uniuscujusque magnitudinem, figuram, statum litteris definiri vides,

    Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57:

    expedit saepe, ut in statuis atque picturis videmus, variari habitus, vultus, status,

    Quint. 2, 13, 8:

    ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit. Ex quo factum est ut postea athletae his statibus in statuis ponendis uterentur,

    Nep. Chabr. 1, 3.—And of images in a dream:

    ubi prima (imago somni) perit, alioque est altera nata inde statu, prior hic gestum mutasse videtur,

    Lucr. 4, 772:

    (opp. motus, incessus) quorum (iratorum) vultus, voces, motus statusque mutantur,

    motions and postures, Cic. Off. 1, 29, 102:

    decorum istud in corporis motu et statu cernitur,

    id. ib. 1, 35, 126:

    habitus oris et vultūs, status, motus,

    id. Fin. 3, 17, 56; 5, 17, 47:

    in quibus si peccetur... motu statuve deformi,

    id. ib. 5, 12, 35:

    eo erant vultu, oratione, omni reliquo motu et statu, ut, etc.,

    id. Tusc. 3, 22, 53:

    status, incessus, sessio, accubatio... teneat illud decorum,

    id. Off. 1, 35, 129:

    in pedibus observentur status et incessus,

    the posture and gait, Quint. 11, 3, 124.—
    B.
    Of external appearance, manners, dress, and apparel:

    quoniam formam hujus cepi in me et statum, decet et facta moresque hujus habere me similis item,

    Plaut. Am. 1, 1, 111:

    redegitque se ad pallium et crepidas, atque in tali statu biennio fere permansit,

    Suet. Tib. 13.—
    C.
    Size, height, stature of living and inanimate beings (cf. statura;

    post-Aug.): pumilionem, quos natura brevi statu peractos, etc.,

    Stat. S. 1, 6, 58: longissimum... aratorem faciemus;

    mediastenus qualiscunque status potest esse,

    Col. 1, 9, 3:

    in gallinaceis maribus status altior quaeritur,

    id. 8, 2, 9; so id. 7, 9, 2; 7, 12 med.:

    plantae majoris statūs,

    Pall. Febr. 25, 20.—
    D.
    A position, place, in the phrase de statu movere, deicere, or statum conturbare, to displace, drive out, eject, expel, throw from a position (esp. of battle and combat):

    equestrem procellam excitemus oportet, si turbare ac statu movere (hostes) volumus,

    Liv. 30, 18, 14:

    nihil statu motus, cum projecto prae se clipeo staret, in praesidio urbis moriturum se... respondit,

    id. 38, 25: Manlius scutum scuto percussit atque statum Galli conturbavit (cf. the next sentence: atque de loco hominem iterum dejecit), Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 16.—So, out of the military sphere, in order to avoid an attack:

    ea vis est... quae, periculo mortis injecto, formidine animum perterritum loco saepe et certo de statu demovet,

    Cic. Caecin. 15, 42.— Transf., of mental position, conviction, argument, etc.:

    saepe adversarios de statu omni dejecimus,

    Cic. Or. 37, 129:

    voluptas quo est major, eo magis mentem e suā sede et statu demovet,

    throws the mind off its balance, id. Par. 1, 3, 15.—Similarly: de statu deducere, recedere, from one's position or principles:

    fecerunt etiam ut me prope de vitae meae statu deducerent, ut ego istum accusarem,

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10:

    neque de statu nobis nostrae dignitatis est recedendum, neque sine nostris copiis in alterius praesidia veniendum,

    id. Att. 1, 20, 2.—So, de statu suo declinare = moveri:

    neque dubito quin, suspitione aliquā perculsi repentinā, de statu suo declinarint,

    i. e. became unsettled, Cic. Clu. 38, 106:

    qui cum me firmissimis opibus... munire possim, quamvis excipere fortunam malui quam... de meo statu declinare,

    than abandon my position, id. Prov. Cons. 17, 41; cf.

    of the position of heavenly bodies: qui eodem statu caeli et stellarum nati sunt,

    aspect, id. Div. 2, 44, 92.
    II.
    Trop., condition, state, position, situation, circumstances.
    A.
    Of persons, condition in regard to public rights, political or civil status, any loss of which was a capitis deminutio (v. caput):

    capitis minutio est statūs permutatio,

    Gai. Dig. 4, 5, 1; id. Inst. 1, 159; cf. Dig. 4, 5, 11:

    quo quisque loco nostrum est natus... hunc vitae statum usque ad senectutem obtinere debet,

    Cic. Balb. 7, 18:

    ad quem proscripti confluebant. Quippe nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus,

    with regard to the civil death of the proscribed, Vell. 2, 72, 5:

    illorum salus omnibus accepta fuit... quia tam grati exoptatum libertatis statum recuperaverint,

    Val. Max. 5, 26:

    si statu periclitari litigator videtur,

    if his civil status seems in peril, Quint. 6, 1, 36:

    nec ulla tam familiaris est infelicibus patria quam solitudo et prioris statūs oblivio,

    i. e. the status of full citizenship, lost by banishment, Curt. 5, 5, 11:

    permanent tamen in statu servitutis,

    Suet. Gram. 21:

    vetuit quaeri de cujusquam defunctorum statu,

    id. Tit. 8 fin.:

    multorum excisi status,

    Tac. A. 3, 28: qui illegitime concipiuntur, statum sumunt ex eo tempore quo nascuntur, i. e. whether freemen or slaves, etc., Gai. Inst. 1, 89:

    cum servus manumittitur: eo die enim incipit statum habere,

    a civil status, Dig. 4, 5, 4:

    homo liber qui se vendidit, manumissus non ad suum statum revertitur, sed efficitur libertinae condicionis, i. e. that of an ingenuus,

    ib. 1, 5, 21:

    primo de personarum statu dicemus,

    civil status, ib. 1, 5, 2; so Titin. 5:

    de statu hominum (sometimes status used in the jurists absolutely with reference to freedom and slavery): si status controversiam cui faciat procurator, sive ex servitute in libertatem, etc.,

    Dig. 3, 3, 39, § 5; so ib. 3, 3, 33, § 1.—Similarly in the later jurists: status suus = aetas XXV. annorum, years of discretion:

    cum ad statum suum frater pervenisset,

    Dig. 31, 1, 77, § 19.—
    2.
    Condition and position with reference to rank, profession, trade, occupation, social standing, reputation, and character:

    an tibi vis inter istas vorsarier prosedas... quae tibi olant stabulum statumque?

    their trade, Plaut. Poen. 1, 2, 59:

    quod in civitatibus agnationibus familiarum distinguuntur status,

    the ranks of the families, Cic. Leg. 1, 7, 23:

    regum status decemviris donabantur,

    the rank of kings was assigned to the decemvirs, id. Agr. 1, 1, 2:

    cum alii rem ipsam publicam atque hunc bonorum statum odissent,

    the social position of the higher classes, id. Sest. 20, 46:

    non ut aliquid ex pristino statu nostro retineamus,

    id. Fam. 4, 4, 1:

    ecquis umquam tam ex amplo statu concidit?

    id. Att. 3, 10, 2:

    non enim jam quam dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito,

    id. ib. 10, 4, 1:

    quam (statuam) esse ejusdem status amictus, anulus, imago ipsa declarat,

    id. ib. 1, 1, 17:

    praesidium petebamus ex potentissimi viri benevolentiā ad omnem statum nostrae dignitatis,

    id. Q. Fr. 3, 8, 1: noster autem status est hic:

    apud bonos iidem sumus quos reliquisti, apud sordem, etc.,

    id. Att. 1, 16, 11:

    ego me non putem tueri meum statum ut neque offendam animum cujusquam, nec frangam dignitatem meam?

    maintain my character, id. Fam. 9, 16, 6:

    quos fortuna in amplissimo statu (i. e. regum) collocarat,

    Auct. Her. 4, 16, 23:

    tantam in eodem homine varietatem status,

    high and low position in life, ups and downs, Val. Max. 6, 9, 4:

    cum classiarios quos Nero ex remigibus justos milites fecerat, redire ad pristinum statum cogeret,

    Suet. Galb. 12:

    quaedam circa omnium ordinum statum correxit,

    id. Claud. 22:

    cum redieritis in Graeciam, praestabo ne quis statum suum vestro credat esse meliorem,

    social position, Curt. 5, 5, 22:

    omnis Aristippum decuit color et status et res,

    Hor. Ep. 1, 17, 23.—
    3.
    Condition in reference to prosperity, happiness or unhappiness, and health (mostly poet. and post-Aug.):

    at iste non dolendi status non vocatur voluptas,

    Cic. Fin. 2, 9, 28:

    neque hic est Nunc status Aurorae meritos ut poscat honores,

    Ov. M. 13, 594:

    flebilis ut noster status est, ita flebile carmen,

    id. Tr. 5, 1, 5:

    quid enim status hic a funere differt?

    id. P. 2, 3, 3:

    pejor ab admonitu fit status iste boni,

    id. ib. 1, 2, 54:

    his enim quorum felicior in domo status fuerat,

    Val. Max. 6, 8, 7:

    sin nostros status sive proximorum ingenia contemplemur,

    id. 6, 9 pr.:

    caelum contemplare: vix tamen ibi talem statum (i. e. felicitatis deorum) reperias,

    id. 7, 1, 1:

    haec quidem (vox) animi magnifici et prosperi status (fuit),

    id. 6, 5, ext. 4:

    obliti statūs ejus quem beneficio exuistis meo,

    Curt. 10, 2, 22:

    sumus in hoc tuo statu iidem qui florente te fuimus,

    i. e. distress, id. 5, 11, 5:

    res magna et ex beatissimo animi statu profecta,

    Sen. Ep. 81, 21: voverat, si sibi incolumis status (of health) permisisset, proditurum se... hydraulam, Suet. Ner. 54. —
    4.
    Condition, circumstances, in gen., of life or of the mind:

    homines hoc uno plurimum a bestiis differunt quod rationem habent, mentemque quae... omnem complectatur vitae consequentis statum,

    Cic. Fin. 2, 14, 45:

    facias me certiorem et simul de toto statu tuo consiliisque omnibus,

    id. Fam. 7, 10, 3:

    tibi declaravi adventus noster qualis fuisset, et quis esset status,

    id. Att. 4, 2, 1:

    quid enim ego laboravi, si... nihil consecutus sum ut in eo statu essem quem neque fortunae temeritas, neque, etc., labefactaret,

    id. Par. 2, 17:

    sed hoc videant ii qui nulla sibi subsidia ad omnes vitae status paraverunt,

    id. Fam. 9, 6, 4: atque is quidem qui cuncta composuit constanter in suo manebat statu (transl. of emeinen en tôi heautou kata tropon êthei, Plat. Tim. p. 42, c. Steph.), in his own state, being, Cic. Tim. 13:

    vitae statum commutatum ferre non potuit,

    Nep. Dion, 4, 4:

    id suis rebus tali in statu saluti fore,

    Curt. 5, 1, 5: haec sunt fulmina quae prima accepto patrimonio et in novi hominis aut urbis statu fiunt, in any new condition (when a stroke of lightning was considered an omen), Sen. Q. N. 2, 47.—Rarely of a state:

    libere hercle hoc quidem. Sed vide statum (i. e. ebrietatis),

    Plaut. Ps. 5, 2, 4.—Esp., in augury: fulmen status, a thunderbolt sent to one who is not expecting a sign, as a warning or suggestion, = fulmen monitorium:

    status est, ubi quietis nec agitantibus quidquam nec cogitantibus fulmen intervenit,

    Sen. Q. N. 2, 39, 2.—
    B.
    Of countries, communities, etc., the condition of society, or the state, the public order, public affairs.
    1.
    In gen.:

    Siciliam ita vexavit ac perdidit ut ea restitui in antiquum statum nullo modo possit,

    Cic. Verr. 1, 4, 12:

    nunc in eo statu civitas est ut omnes idem de re publicā sensuri esse videantur,

    id. Sest. 50, 106:

    omnem condicionem imperii tui statumque provinciae mihi demonstravit Tratorius,

    id. Fam. 12, 23, 1; so id. ib. 13, 68, 1:

    mihi rei publicae statum per te notum esse voluisti,

    id. ib. 3, 11, 4; so,

    status ipse nostrae civitatis,

    id. ib. 5, 16, 2:

    non erat desperandum fore aliquem tolerabilem statum civitatis,

    id. Phil. 13, 1, 2:

    sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,

    id. Rep. 2, 26, 48:

    aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis,

    id. Fam. 9, 8, 2:

    ex hoc qui sit status totius rei publicae videre potes,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15: ex eodem de toto statu rerum communium [p. 1756] cognosces, id. Fam. 1, 8, 1:

    tamen illa, quae requiris, suum statum tenent, nec melius, si tu adesses, tenerent,

    id. ib. 6, 1, 1:

    non illi nos de unius municipis fortunis arbitrantur, sed de totius municipii statu, dignitate, etc., sententias esse laturos,

    id. Clu. 69, 196:

    ego vitam omnium civium, statum orbis terrae... redemi,

    id. Sull. 11, 33:

    Ti. Gracchum mediocriter labefactantem statum rei publicae,

    id. Cat. 1, 1, 3:

    eo tum statu res erat ut longe principes haberentur Aedui,

    Caes. B. G. 6, 12, 9:

    cum hoc in statu res esset,

    Liv. 26, 5, 1; so id. 32, 11, 1:

    eam regiam servitutem (civitatis) collatam cum praesenti statu praeclaram libertatem visam,

    id. 41, 6, 9:

    statum quoque civitatis ea victoria firmavit ut jam inde res inter se contrahere auderent,

    i. e. commercial prosperity, id. 27, 51:

    ut deliberare de statu rerum suarum posset,

    id. 44, 31:

    ut taedio praesentium consules duo et status pristinus rerum in desiderium veniant,

    id. 3, 37, 3:

    jam Latio is status erat rerum ut neque bellum neque pacem pati possent,

    id. 8, 13, 2:

    qui se moverit ad sollicitandum statum civitatis,

    internal peace, id. 3, 20, 8:

    omni praesenti statu spem cuique novandi res suas blandiorem esse,

    more attractive than any condition of public affairs, id. 35, 17:

    tranquillitatis status,

    Val. Max. 7, 2, 1:

    in sollicito civitatis statu,

    Quint. 6, 1, 16:

    principes regesque et quocumque alio nomine sunt tutores status publici,

    guardians of public order, Sen. Clem. 1, 4, 3: curis omnium ad formandum publicum statum a tam sollemni munere aversis, Curt, 10, 10, 9; so,

    ad formandum rerum praesentium statum,

    Just. 9, 5, 1:

    populo jam praesenti statu laeto,

    Suet. Caes. 50:

    ad componendum Orientis statum,

    id. Calig. 1:

    deploravit temporum statum,

    id. Galb. 10:

    ad explorandum statum Galliarum,

    id. Caes. 24:

    delegatus pacandae Germaniae status,

    id. Tib. 16: et omnia habet rerum status iste mearum ( poet., = reipublicae meae), Ov. M. 7, 509.—
    2.
    Esp., of the political sentiments of the citizens:

    a Maronitis certiora de statu civitatium scituros,

    Liv. 39, 27:

    ad visendum statum regionis ejus,

    id. 42, 17, 1:

    suas quoque in eodem statu mansuras res esse,

    id. 42, 29, 9:

    cum hic status in Boeotiā esset,

    id. 42, 56, 8.—
    3.
    Of the constitution, institutions, form of government, etc.:

    Scipionem rogemus ut explicet quem existimet esse optimum statum civitatis,

    Cic. Rep. 1, 20, 33; 1, 21, 34; 1, 46, 70;

    1, 47, 71: ob hanc causam praestare nostrae civitatis statum ceteris civitatibus,

    id. ib. 2, 1, 2:

    itaque cum patres rerum potirentur, numquam constitisse statum civitatis,

    the form of the government had never been permanent, id. ib. 1, 32, 49:

    in hoc statu rei publicae (decemvirali), quem dixi non posse esse diuturnum,

    id. ib. 2, 37, 62:

    providete ne rei publicae status commutetur,

    id. Har. Resp. 27, 60:

    eademque oritur etiam ex illo saepe optimatium praeclaro statu,

    aristocratic form of government, id. Rep. 1, 44, 68:

    ut totum statum civitatis in hoc uno judicio positam esse putetis,

    id. Fl. 1, 3:

    ut rei publicae statum convulsuri viderentur,

    id. Pis. 2, 4:

    pro meā salute, pro vestrā auctoritate, pro statu civitatis nullum vitae discrimen vitandum umquam putavit,

    id. Red. in Sen. 8, 20:

    cum hoc coire ausus es, ut consularem dignitatem, ut rei publicae statum... addiceres?

    id. ib. 7, 16:

    omnia quae sunt in imperio et in statu civitatis ab iis defendi putantur,

    id. Mur. 11, 24:

    intelleges (te habere) nihil quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,

    id. Fam. 6, 2, 3:

    quod ad statum Macedoniae pertinebat,

    Liv. 45, 32, 2:

    ex commutatione statūs publici,

    Vell. 2, 35, 4:

    haec oblivio concussum et labentem civitatis statum in pristinum habitum revocavit,

    Val. Max. 4, 1, ext. 4:

    Gracchi civitatis statum conati erant convellere,

    id. 6, 3, 1 fin.:

    Cicero ita legibus Sullae cohaerere statum civitatis affirmat ut his solutis stare ipsa non possit,

    Quint. 11, 1, 85:

    qui eloquentiā turbaverant civitatium status vel everterant,

    id. 2, 16, 4:

    id biduum quod de mutando reipublicae statu haesitatum erat,

    Suet. Claud. 11:

    nec dissimulasse unquam pristinum se reipublicae statum restituturum,

    id. ib. 1:

    conversus hieme ad ordinandum reipublicae statum, fastos correxit, etc.,

    id. Caes. 40:

    tu civitatem quis deceat status Curas,

    what institutions, Hor. C. 3, 29, 25.—Hence,
    4.
    Existence of the republic:

    quae lex ad imperium, ad majestatem, ad statum patriae, ad salutem omnium pertinet,

    Cic. Cael. 29, 70 (= eo, ut stet patria, the country's existence):

    si enim status erit aliquis civitatis, quicunque erit,

    id. Fam. 4, 14, 4: status enim rei publicae maxime judicatis rebus continetur, the existence of the republic depends on the decisions of the courts, i. e. their sacredness, id. Sull. 22, 63. —
    C.
    In nature, state, condition, etc.:

    incolumitatis ac salutis omnium causā videmus hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae,

    Cic. Or. 3, 45, 178:

    ex alio alius status (i. e. mundi) excipere omnia debet,

    Lucr. 5, 829:

    ex alio terram status excipit alter,

    id. 5, 835:

    est etiam quoque pacatus status aëris ille,

    id. 3, 292:

    non expectato solis ortu, ex quo statum caeli notare gubernatores possent,

    Liv. 37, 12, 11:

    idem (mare) alio caeli statu recipit in se fretum,

    Curt. 6, 4, 19:

    incertus status caeli,

    Col. 11, 2:

    pluvius caeli status,

    id. 2, 10:

    mitior caeli status,

    Sen. Oedip. 1054.—
    D. 1.
    In gen.:

    atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum non perturbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus,

    preserving their essential features, Cic. Rep. 1, 28, 44.—Hence,
    2.
    Esp. in rhet. jurisp.
    (α).
    The answer to the action (acc. to Cic., because the defence: primum insistit in eo = the Gr. stasis):

    refutatio accusationis appellatur Latine status, in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa defensio,

    Cic. Top. 25, 93; so,

    statu (sic enim appellamus controversiarum genera),

    id. Tusc. 3, 33, 79:

    statum quidam dixerunt primam causarum conflictionem,

    Quint. 3, 6, 4; cf. Cic. Part. Or. 29, 102.—
    (β).
    The main question, the essential point:

    quod nos statum id quidam constitutionem vocant, alii quaestionem, alii quod ex quaestione appareat, Theodorus caput, ad quod referantur omnia,

    Quint. 3, 6, 2:

    non est status prima conflictio, sed quod ex primā conflictione nascitur, id est genus quaestionis,

    the kind, nature of the question, id. 3, 6, 5; cf. the whole chapter.—
    E.
    In gram., the mood of the verb, instead of modus, because it distinguishes the conceptions of the speaker:

    et tempora et status,

    tenses and moods, Quint. 9, 3, 11:

    fiunt soloecismi per modos, sive cui status eos dici placet,

    id. 1, 5, 41.
    For statu liber, v.
    statuliber.

    Lewis & Short latin dictionary > status

  • 8 contineo

    con-tĭnĕo, tĭnŭi, tentum, 2, v. a. and n. [teneo].
    I.
    Act., to hold or keep together.
    A.
    In gen. (rare).
    1.
    Lit. (syn.:

    coërceo, conjungo): contine quaeso caput,

    Plaut. Rud. 2, 6, 26:

    quod omnem continet amplexu terram,

    Lucr. 5, 319; cf.:

    mundus omnia conplexu suo coërcet et continet,

    Cic. N. D. 2, 22, 58:

    vitem levi nodo,

    Plin. 17, 22, 35, § 187:

    magni refert primordia saepe cum quibus... contineantur,

    Lucr. 1, 818; 1, 908; 2, 761;

    2, 1008: pars oppidi, mari dijuncta angusto, ponte adjungitur et continetur,

    Cic. Verr. 2, 4, 52, § 117.—
    b.
    Of places, to bound, limit, enclose (very rare in act.):

    reliquum spatium mons continet,

    Caes. B. G. 1, 38:

    Oceanus ponto qua continet orbem,

    Tib. 4, 1, 147; but more freq. in pass., to be comprised, enclosed, surrounded, encompassed, environed by:

    qui vicus altissimis montibus undique continetur,

    Caes. B. G. 3, 1; so,

    undique loci naturā Helvetii,

    id. ib. 1, 2:

    mare montibus angustis,

    id. ib. 4, 23:

    una pars Galliae Garumnā flumine, Oceano, finibus Belgarum,

    id. ib. 1, 1.—
    2.
    Trop.:

    omnes artes quasi cognatione quādam inter se continentur,

    hang together, Cic. Arch. 1, 2.—Far more freq. in all periods and species of composition.,
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    With the access. idea of firmness, quiet, permanence, etc., to hold or keep together, to keep, hold fast, preserve, retain (syn. servo).
    a.
    Lit.:

    (alvus) arcet et continet... quod recepit,

    Cic. N. D. 2, 54, 136:

    merces (opp. partiri),

    id. Vatin. 5, 12; cf.

    exercitum (opp. dividere),

    Liv. 28, 2, 16:

    arida continent odorem diutius,

    Plin. 21, 7, 18, § 39.—
    b.
    Trop.:

    nec ulla res vehementius rem publicam continet quam fides,

    Cic. Off. 2, 24, 84:

    Remos reliquosque Belgas in officio,

    Caes. B. G. 3, 11:

    in officio Dumnorigem,

    id. ib. 5, 7:

    te in exercitatione,

    Cic. Fam. 7, 19 fin.:

    te in tuis perenuibus studiis,

    id. Brut. 97, 332:

    ceteros in armis (plaga),

    Liv. 9, 41, 15:

    alicujus hospitio,

    Nep. Lys. 1, 5.—
    2.
    With the access. idea of hindering, preventing motion, to keep, keep still, detain, restrain, repress, enclose.
    a.
    Lit.: milites [p. 449] sub pellibus, Caes. B. G. 3, 29; cf.:

    pecudem sub tecto,

    Col. 7, 10, 3:

    exercitum castris,

    Caes. B. G. 1, 48; 2, 11; Liv. 31, 26, 6; 28, 9, 14 al.; cf.:

    nostros in castris (tempestates),

    Caes. B. G. 4, 34; 6, 36; and:

    copias in castris,

    id. B. C. 1, 66; 3, 30; Auct. B. Afr. 1; 7; Liv. 36, 17, 9:

    Pompeium quam angustissime,

    Caes. B. C. 3, 45:

    aliquem limine,

    Liv. 34, 1, 5:

    ora frenis,

    Phaedr. 3, 6, 7:

    ventos carcere,

    Ov. M. 11, 432:

    animam in dicendo,

    Cic. de Or. 1, 61, 261 et saep.:

    se ruri,

    to stay, remain, Ter. Phorm. 2, 3, 17; cf.:

    se domi,

    Suet. Caes. 81:

    suo se loco,

    Caes. B. G. 4, 34:

    oppido sese,

    id. ib. 2, 30:

    castris se continere,

    id. B. C. 3, 37:

    se vallo,

    id. B. G. 5, 44:

    se finibus Romanis,

    Liv. 39, 17, 4; 34, 58, 3:

    moenibus sese,

    id. 42, 7, 4:

    agrorum suorum terminis se,

    id. 38, 40, 2:

    se moenibus,

    Ov. M. 13, 208:

    sese intra silvas,

    Caes. B. G. 2, 18:

    suos intra munitionem,

    id. ib. 5, 57;

    5, 58: milites intra castrorum vallum,

    id. B. C. 3, 76; Liv. 31, 34, 9;

    Auct. B. Afr. 24: intra castra militem,

    Tac. H. 4, 19:

    praesidibus provinciarum propagavit imperium, ut a peritis et assuetis socii continerentur,

    Suet. Aug. 23 et saep.:

    an te auspicium commoratum est? an tempestas continet?

    Plaut. Am. 2, 2, 67.—
    b.
    Trop., to hold back, detain, repress, hold in check, curb, check, stay, stop, tame, subdue, etc. (syn. cohibeo):

    adpetitiones animi,

    Cic. Tusc. 4, 9, 22:

    omnis cupiditates,

    id. Q. Fr. 1, 1, 11, § 32:

    modeste insolentiam suam,

    id. Agr. 1, 6, 18:

    risum,

    id. Fin. 4, 25, 71 et saep.:

    formido mortales omnes,

    Lucr. 1, 151:

    Etruriam non tam armis quam judiciorum terrore,

    Liv. 29, 36, 10:

    oppida magis metu quam fide,

    id. 30, 20, 5; cf.:

    quosdam continet metus,

    Quint. 1, 3, 6:

    solo metu,

    id. 12, 7, 2 et saep.:

    animum a consuetā libidine,

    Sall. J. 15, 3:

    temeritatem ab omni lapsu (with cohibere),

    Cic. Ac. 1, 12, 45:

    suos a proelio,

    Caes. B. G. 1, 15:

    manum juventus Metu deorum,

    Hor. C. 1, 35, 37 al.:

    se ab adsentiendo,

    Cic. Ac. 2, 32, 104; so,

    se ab exemplis,

    id. Fin. 2, 19, 62:

    temperans, qui se in aliquā libidine continuerit,

    id. Par. 3, 1, 21:

    se male continet amens,

    Ov. M. 4, 351:

    male me, quin vera faterer, Continui,

    id. ib. 7, 729:

    nequeo continere quin loquar,

    Plaut. Men. 2, 1, 28.—

    Mid.: contineri, quin complectar, non queo,

    restrain myself, refrain, Plaut. Rud. 4, 4, 128; cf.:

    vix me contineo, quin, etc.,

    Ter. Eun. 5, 2, 20:

    jam nequeo contineri,

    Plaut. Capt. 3, 4, 60; cf.:

    vix contineor,

    Ter. Hec. 4, 3, 9:

    quae vera audivi, taceo et contineo optime,

    keep it to myself, conceal it, id. Eun. 1, 2, 23:

    ea quae continet, neque adhuc protulit, explicet nobis,

    Cic. de Or. 1, 47, 206:

    dicta,

    id. ib. 2, 55, 222.—
    3.
    With the access. idea of containing, to comprise, contain, involve, comprehend something in itself (syn. complector):

    (aqua gelum) quod continet in se, mittit,

    Lucr. 6, 877; cf.:

    ut omnia, quae aluntur et crescunt, contineant in se vim caloris,

    Cic. N. D. 2, 9, 23; so,

    in se,

    Quint. 1, 6, 31; 2, 10, 2:

    Quattuor aeternus genitalia corpora mundus Continet,

    Ov. M. 15, 240:

    rem militarem,

    Liv. 5, 52, 16:

    panis innumeras paene continet medicinas,

    Plin. 22, 25, 68, § 138:

    (linea) centum continet (pedes),

    Quint. 1, 10, 44:

    Idus Martiae magnum mendum continent,

    Cic. Att. 14, 22, 2:

    paucas species (vox),

    Quint. 11, 3, 18:

    tales res, quales hic liber continet,

    Cic. Or. 43, 148; Plin. Ep. 5, 9, 1:

    narrationes, quae summam criminis contineant,

    Quint. 4, 2, 10:

    fabula stultorum regum et populorum continet aestus,

    Hor. Ep. 1, 2, 8; cf.:

    liber primus ea continebit, quae, etc., Quint. prooem. § 21: tertia epistula continebat, etc.,

    Plin. Ep. 9, 28, 5.—With subj.-clause:

    quando ipsos loqui deceat, quartus liber continet,

    Quint. 11, 1, 59.—Esp. freq.,
    b.
    In pass.: contineri aliquā re, to be contained in something, be composed of, consist of or in, to rest upon, to be supported by, etc.:

    terreno corpore,

    Lucr. 1, 1085:

    non venis et nervis et ossibus continentur (dii),

    Cic. N. D. 2, 23, 59:

    artem negabat esse ullam, nisi quae cognitis penitusque perspectis... rebus contineretur,

    id. de Or. 1, 20, 92:

    forma honestatis, quae tota quattuor his virtutibus... continetur,

    id. Fin. 2, 15, 48:

    versus paucis (pedibus) continetur,

    Quint. 9, 4, 60: quae philosophorum libris continentur, id. prooem. § 11; cf. id. 5, 10, 111 et saep.: artes, quae conjecturā continentur et sunt opinabiles, Cic. Div. 1, 14, 24:

    foedere,

    Liv. 41, 23, 9:

    actu,

    Quint. 2, 18, 5; 12, 9, 1; 3, 7, 28.—Rarely with in and abl.:

    forum, in quo omnis aequitas continetur,

    Cic. Cat. 4, 1, 2; cf.:

    quibus (legibus) in singulis civitatibus res publica continetur,

    id. Off. 3, 5, 23.—
    II.
    Neutr., to hold together in itself, to hang together (in the verb. finit. very rare; but freq. as P. a.; cf. also the deriv. continuus):

    per hortum utroque commeatus continet,

    Plaut. Stich. 3, 1, 43.—Hence,
    1.
    contĭnens, entis, P. a.
    A.
    (Acc. to II.) Holding or hanging together (freq. and class.).
    1.
    Bordering upon, neighboring, contiguous, lying near, adjacent (syn.: junctus, adjunctus, contiguus); constr. with dat., cum, or absol.
    a.
    Prop.:

    aër mari,

    Cic. N. D. 2, 45, 117:

    continentia atque adjuncta praedia huic fundo,

    id. Caecin. 4, 11:

    (mare) dissimile est proximo ei continenti,

    id. Ac. 2, 33, 105 al.:

    Cappadociae pars ea, quae cum Cilicià continens est,

    id. Fam. 15, 2, 2:

    (Morini) continentes silvas ac paludes habebant,

    Caes. B. G. 3, 28; cf. so absol.:

    parum locuples continente ripā,

    Hor. C. 2, 18, 22; cf.:

    pars eorum, qui propiores erant continenti litori,

    Liv. 44, 28, 12.— Subst.: contĭnentĭa, ĭum, n. (sc. loca), adjoining places, the neighborhood:

    Cherronesum et continentia usque Atho montem,

    Plin. 18, 25, 57, § 215 al.:

    urbis,

    the suburbs, Dig. 50, 16, 147.—
    b.
    Trop., in time, following, next:

    continentibus diebus,

    Caes. B. C. 3, 84;

    and of other abstract things: motus sensui junctus et continens,

    Cic. N. D. 1, 11, 26:

    timori perpetuo ipsum malum continens fuit,

    followed at its heels, Liv. 5, 39, 8.—
    2.
    Holding together, cohering in itself, connected, continuous, uninterrupted.
    a.
    Prop.:

    continens agmen migrantium,

    Liv. 1, 29, 4:

    agmen,

    id. 2, 50, 7; 8, 8, 13 al.:

    ruinae,

    id. 21, 8, 5; terra, the mainland, continent, Varr. ap. Charis. p. 100 P.; Cic. Fragm. ap. Non. p. 274, 6; Nep. Them. 3, 2; and in the same sense far more freq. subst.: contĭnens, entis, f. (rarely masc., Curt. 4, 2, 1 Zumpt, dub.; abl. in e and i equally used;

    v. the 4th and 5th books of Caes. B. G.),

    Caes. B. G. 4, 27; 4, 28; 4, 31; 4, 36 bis et saep.; Nep. Milt. 7, 3; Liv. 35, 43, 4; Plin. 5, 31, 34, § 128; Suet Aug. 65; id. Tib. 40 et saep.—
    b.
    Trop., in time, continual, consecutive, uninterrupted:

    labor omnium dierum,

    Caes. B. C. 3, 63; Liv. 42, 54, 3:

    bella,

    Caes. B. G. 5, 11 fin.:

    imperium usque ad nos,

    Liv. 7, 30, 8:

    imber per noctem totam,

    id. 23, 44, 6:

    biduo,

    Suet. Calig. 19:

    febres sine intermissione,

    Cels. 3, 5 fin.:

    e continenti genere,

    in continuous descent, Cic. Fin. 2, 19, 61:

    spiritus,

    id. de Or. 3, 57, 216 et saep.: ex continenti (sc. tempore), instantly, immediately, = continuo, statim, Just. 1, 9; so,

    in continenti,

    Dig. 44, 5, 1.—
    B.
    (Acc. to I. B. 2. b.) That restrains his passions, continent, moderate, temperate, enkratês (rare, but in good prose):

    continentior in vitā hominum quam in pecuniā,

    Caes. B. C. 1, 23:

    cum reges tam sint continentes, multo magis consularis esse oportere,

    Cic. Fam. 9, 19, 1:

    puer,

    id. Att. 6, 6, 3:

    Epaminondas,

    Nep. Epam. 3, 2 al. — Sup., Cic. Par. 1, 1, 7; Suet. Aug. 71.—
    C.
    (Acc. to I. B. 3.) In rhet., subst.: contĭnens, entis, n., that on which something rests or depends, the chief point, hinge:

    causae,

    Cic. Part. Or. 29, 103; id. Top. 25, 95:

    intuendum videtur, quid sit quaestio, ratio, judicatio, continens, vel ut alii vocant, firmamentum,

    Quint. 3, 11, 1; cf. id. ib. § 18 sqq.— Adv.: contĭnen-ter.
    1.
    (Acc. to A. 2.)
    a.
    In space, in unbroken succession, in a row. continenter sedetis, Cat. 37, 6.—More freq. and class.,
    b.
    In time, continuously, without interruption:

    totā nocte ierunt,

    Caes. B. G. 1, 26:

    jam amplius horis sex pugnaretur,

    id. ib. 3, 5:

    biduum lapidibus pluit,

    Liv. 25, 7, 7:

    usque ad ipsum negotium,

    Cic. Inv. 1, 26, 37:

    ferri imagines,

    id. N. D. 1, 39, 109.—
    2.
    (Acc. to B.) Temperately, moderately (rare):

    vivere,

    Cic. Off. 1, 30, 106; in sup.:

    vivere,

    Aug. Ep. 199; id. Conf. 6, 12.—Hence also,
    2.
    contentus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 2. b.); medial., satisfying one's self with, contented, satisfied, content (freq. in all periods and species of composition); constr. in gen. with the abl.; more rarely absol.; after the Aug. per. very freq. with the inf.
    (α).
    With abl.: his versibus, Lucil. ap. Non. p. 264, 3:

    suis rebus,

    Cic. Par. 6, 3, 51:

    paucis,

    Hor. S. 1, 3, 16:

    illā (sorte),

    id. ib. 1, 1, 3:

    viverem uti contentus eo quod mī ipse parasset,

    id. ib. 1, 4, 108; cf. Suet. Aug. 82:

    solā Dianā,

    Verg. A. 11, 582.—
    (β).
    Absol.:

    cum ipsum audires sine comparatione, non modo contentus esses, sed melius non quaereres,

    Cic. Brut. 35, 134; so comp., Plaut. Poen. 2, 15.—
    (γ).
    With inf.:

    indagare,

    Ov. M. 1, 461:

    edidicisse,

    id. ib. 2, 638:

    retinere titulum provinciae,

    Vell. 2, 49:

    hostes sustinuisse,

    id. 2, 112:

    indicare,

    Quint. 4, 2, 128:

    ostendere,

    id. 5, 10, 31:

    id consequi, quod imiteris,

    id. 10, 2, 7 et saep.— Adv.: contentē (ante-and post-class., and rare), in a restrained manner, closely:

    arte contenteque habere aliquem,

    Plaut. As. 1, 1, 63:

    parce contenteque vivere,

    Pacat. Pan. Theod. 13.

    Lewis & Short latin dictionary > contineo

  • 9 continēns

        continēns ntis, f    [1 continens; sc. terra], a mainland, continent: in continentem legatis missis, Cs.: ex continenti, Cs.: in continente, Cs.: continentis regio, L. — Fig., in rhet., the chief point: continentia causarum.
    * * *
    I
    mainland; continent; forming part of a continuous mass
    II
    essential point, central argument, hinge, basis; suburbs (pl.), (outside walls)
    III
    continentis (gen.), continentior -or -us, continentissimus -a -um ADJ
    bordering, adjacent, contiguous, next; immediately, without delay (w/in/ex); temperate, moderate, n0t indulging in excess; restrained, exhibiting restraint; close (in time); linked; continuous, unbroken, uninterrupted; homogeneous

    Latin-English dictionary > continēns

  • 10 ab

    ăb, ā, abs, prep. with abl. This IndoEuropean particle (Sanscr. apa or ava, Etr. av, Gr. upo, Goth. af, Old Germ. aba, New Germ. ab, Engl. of, off) has in Latin the following forms: ap, af, ab (av), au-, a, a; aps, abs, as-. The existence of the oldest form, ap, is proved by the oldest and best MSS. analogous to the prep. apud, the Sanscr. api, and Gr. epi, and by the weakened form af, which, by the rule of historical grammar and the nature of the Latin letter f, can be derived only from ap, not from ab. The form af, weakened from ap, also very soon became obsolete. There are but five examples of it in inscriptions, at the end of the sixth and in the course of the seventh century B. C., viz.:

    AF VOBEIS,

    Inscr. Orell. 3114;

    AF MVRO,

    ib. 6601;

    AF CAPVA,

    ib. 3308;

    AF SOLO,

    ib. 589;

    AF LYCO,

    ib. 3036 ( afuolunt =avolant, Paul. ex Fest. p. 26 Mull., is only a conjecture). In the time of Cicero this form was regarded as archaic, and only here and there used in account-books; v. Cic. Or. 47, 158 (where the correct reading is af, not abs or ab), and cf. Ritschl, Monum. Epigr. p. 7 sq.—The second form of this preposition, changed from ap, was ab, which has become the principal form and the one most generally used through all periods—and indeed the only oue used before all vowels and h; here and there also before some consonants, particularly l, n, r, and s; rarely before c, j, d, t; and almost never before the labials p, b, f, v, or before m, such examples as ab Massiliensibus, Caes. B. C. 1, 35, being of the most rare occurrence.—By changing the b of ab through v into u, the form au originated, which was in use only in the two compounds aufero and aufugio for abfero, ab-fugio; aufuisse for afuisse, in Cod. Medic. of Tac. A. 12, 17, is altogether unusual. Finally, by dropping the b of ab, and lengthening the a, ab was changed into a, which form, together with ab, predominated through all periods of the Latin language, and took its place before all consonants in the later years of Cicero, and after him almoet exclusively.—By dropping the b without lengthening the a, ab occurs in the form a- in the two compounds a-bio and a-perio, q. v.—On the other hand, instead of reducing ap to a and a, a strengthened collateral form, aps, was made by adding to ap the letter s (also used in particles, as in ex, mox, vix). From the first, aps was used only before the letters c, q, t, and was very soon changed into abs (as ap into ab):

    abs chorago,

    Plaut. Pers. 1, 3, 79 (159 Ritschl):

    abs quivis,

    Ter. Ad. 2, 3, 1:

    abs terra,

    Cato, R. R. 51;

    and in compounds: aps-cessero,

    Plaut. Trin. 3, 1, 24 (625 R.); id. ib. 3, 2, 84 (710 R): abs-condo, abs-que, abs-tineo, etc. The use of abs was confined almost exclusively to the combination abs te during the whole ante-classic period, and with Cicero till about the year 700 A. U. C. (=B. C. 54). After that time Cicero evidently hesitates between abs te and a te, but during the last five or six years of his life a te became predominant in all his writings, even in his letters; consequently abs te appears but rarely in later authors, as in Liv. 10, 19, 8; 26, 15, 12;

    and who, perhaps, also used abs conscendentibus,

    id. 28, 37, 2; v. Drakenb. ad. h. l. (Weissenb. ab).—Finally abs, in consequence of the following p, lost its b, and became ds- in the three compounds aspello, as-porto, and as-pernor (for asspernor); v. these words.—The late Lat. verb abbrevio may stand for adbrevio, the d of ad being assimilated to the following b.The fundamental signification of ab is departure from some fixed point (opp. to ad. which denotes motion to a point).
    I.
    In space, and,
    II.
    Fig., in time and other relations, in which the idea of departure from some point, as from source and origin, is included; Engl. from, away from, out of; down from; since, after; by, at, in, on, etc.
    I.
    Lit., in space: ab classe ad urbem tendunt, Att. ap. Non. 495, 22 (Trag. Rel. p. 177 Rib.):

    Caesar maturat ab urbe proficisci,

    Caes. B. G. 1, 7:

    fuga ab urbe turpissima,

    Cic. Att. 7, 21:

    ducite ab urbe domum, ducite Daphnim,

    Verg. E. 8, 68. Cicero himself gives the difference between ab and ex thus: si qui mihi praesto fuerit cum armatis hominibus extra meum fundum et me introire prohibuerit, non ex eo, sed ab ( from, away from) eo loco me dejecerit....Unde dejecti Galli? A Capitolio. Unde, qui cum Graccho fucrunt? Ex Capitolio, etc., Cic. Caecin. 30, 87; cf. Diom. p. 408 P., and a similar distinction between ad and in under ad.—Ellipt.: Diogenes Alexandro roganti, ut diceret, si quid opus esset: Nunc quidem paululum, inquit, a sole, a little out of the sun, Cic. Tusc. 5, 32, 92. —Often joined with usque:

    illam (mulierem) usque a mari supero Romam proficisci,

    all the way from, Cic. Clu. 68, 192; v. usque, I.—And with ad, to denote the space passed over: siderum genus ab ortu ad occasum commeant, from... to, Cic. N. D. 2, 19 init.; cf. ab... in:

    venti a laevo latere in dextrum, ut sol, ambiunt,

    Plin. 2, 47, 48, § 128.
    b.
    Sometimes with names of cities and small islands, or with domus (instead of the usual abl.), partie., in militnry and nautieal language, to denote the marching of soldiers, the setting out of a flcet, or the departure of the inhabitants from some place:

    oppidum ab Aenea fugiente a Troja conditum,

    Cic. Verr. 2, 4, 33:

    quemadmodum (Caesar) a Gergovia discederet,

    Caes. B. G. 7, 43 fin.; so id. ib. 7, 80 fin.; Sall. J. 61; 82; 91; Liv. 2, 33, 6 al.; cf.:

    ab Arimino M. Antonium cum cohortibus quinque Arretium mittit,

    Caes. B. C. 1, 11 fin.; and:

    protinus a Corfinio in Siciliam miserat,

    id. ib. 1, 25, 2:

    profecti a domo,

    Liv. 40, 33, 2;

    of setting sail: cum exercitus vestri numquam a Brundisio nisi hieme summa transmiserint,

    Cic. Imp. Pomp. 12, 32; so id. Fam. 15, 3, 2; Caes. B. C. 3, 23; 3, 24 fin.:

    classe qua advecti ab domo fuerant,

    Liv. 8, 22, 6;

    of citizens: interim ab Roma legatos venisse nuntiatum est,

    Liv. 21, 9, 3; cf.:

    legati ab Orico ad M. Valerium praetorem venerunt,

    id. 24, 40, 2.
    c.
    Sometimes with names of persons or with pronouns: pestem abige a me, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 89 (Trag. v. 50 Vahl.):

    Quasi ad adulescentem a patre ex Seleucia veniat,

    Plaut. Trin. 3, 3, 41; cf.:

    libertus a Fuflis cum litteris ad Hermippum venit,

    Cic. Fl. 20, 47:

    Nigidium a Domitio Capuam venisse,

    id. Att. 7, 24:

    cum a vobis discessero,

    id. Sen. 22:

    multa merces tibi defluat ab Jove Neptunoque,

    Hor. C. 1, 28, 29 al. So often of a person instead of his house, lodging, etc.: videat forte hic te a patre aliquis exiens, from the father, i. e. from his house, Ter. Heaut. 2, 2, 6:

    so a fratre,

    id. Phorm. 5, 1, 5:

    a Pontio,

    Cic. Att. 5, 3 fin.:

    ab ea,

    Ter. And. 1, 3, 21; and so often: a me, a nobis, a se, etc., from my, our, his house, etc., Plaut. Stich. 5, 1, 7; Ter. Heaut. 3, 2, 50; Cic. Att. 4, 9, 1 al.
    B.
    Transf., without the idea of motion. To designate separation or distance, with the verbs abesse, distare, etc., and with the particles longe, procul, prope, etc.
    1.
    Of separation:

    ego te afuisse tam diu a nobis dolui,

    Cic. Fam. 2, 1, 2:

    abesse a domo paulisper maluit,

    id. Verr. 2, 4, 18, § 39:

    tum Brutus ab Roma aberat,

    Sall. C. 40, 5:

    absint lacerti ab stabulis,

    Verg. G. 4, 14.—
    2.
    Of distance:

    quot milia fundus suus abesset ab urbe,

    Cic. Caecin. 10, 28; cf.:

    nos in castra properabamus, quae aberant bidui,

    id. Att. 5, 16 fin.; and:

    hic locus aequo fere spatio ab castris Ariovisti et Caesaris aberat,

    Caes. B. G. 1, 43, 1:

    terrae ab hujusce terrae, quam nos incolimus, continuatione distantes,

    Cic. N. D. 2, 66, 164:

    non amplius pedum milibus duobus ab castris castra distabant,

    Caes. B. C. 1, 82, 3; cf. id. lb. 1, 3, 103.—With adverbs: annos multos longinque ab domo bellum gerentes, Enn. ap. Non. 402, 3 (Trag. v. 103 Vahl.):

    cum domus patris a foro longe abesset,

    Cic. Cael. 7, 18 fin.; cf.:

    qui fontes a quibusdam praesidiis aberant longius,

    Caes. B. C. 3, 49, 5:

    quae procul erant a conspectu imperii,

    Cic. Agr. 2, 32, 87; cf.:

    procul a castris hostes in collibus constiterunt,

    Caes. B. G. 5, 17, 1; and:

    tu procul a patria Alpinas nives vides,

    Verg. E. 10, 46 (procul often also with simple abl.;

    v. procul): cum esset in Italia bellum tam prope a Sicilia, tamen in Sicilia non fuit,

    Cic. Verr. 2, 5, 2, § 6; cf.:

    tu apud socrum tuam prope a meis aedibus sedebas,

    id. Pis. 11, 26; and:

    tam prope ab domo detineri,

    id. Verr. 2, 2, 3, § 6.—So in Caesar and Livy, with numerals to designate the measure of the distance:

    onerariae naves, quae ex eo loco ab milibus passuum octo vento tenebatur,

    eight miles distant, Caes. B. G. 4, 22, 4; and without mentioning the terminus a quo: ad castra contenderunt, et ab milibus passunm minus duobus castra posuerunt, less than two miles off or distant, id. ib. 2, 7, 3; so id. ib. 2, 5, 32; 6, 7, 3; id. B. C. 1, 65; Liv. 38, 20, 2 (for which:

    duo milia fere et quingentos passus ab hoste posuerunt castra,

    id. 37, 38, 5). —
    3.
    To denote the side or direction from which an object is viewed in its local relations,=a parte, at, on, in: utrum hacin feriam an ab laeva latus? Enn. ap. Plaut. Cist. 3, 10 (Trag. v. 38 Vahl.); cf.:

    picus et cornix ab laeva, corvos, parra ab dextera consuadent,

    Plaut. As. 2, 1, 12: clamore ab ea parte audito. on this side, Caes. B. G. 3, 26, 4: Gallia Celtica attingit ab Sequanis et Helvetiis flumen Rhenum, on the side of the Sequani, i. e. their country, id. ib. 1, 1, 5:

    pleraque Alpium ab Italia sicut breviora ita arrectiora sunt,

    on the Italian side, Liv. 21, 35, 11:

    non eadem diligentia ab decumuna porta castra munita,

    at the main entrance, Caes. B. G. 3, 25 fin.:

    erat a septentrionibus collis,

    on the north, id. ib. 7, 83, 2; so, ab oriente, a meridie, ab occasu; a fronte, a latere, a tergo, etc. (v. these words).
    II.
    Fig.
    A.
    In time.
    1.
    From a [p. 3] point of time, without reference to the period subsequently elapsed. After:

    Exul ab octava Marius bibit,

    Juv. 1,40:

    mulieres jam ab re divin[adot ] adparebunt domi,

    immediately after the sucrifice, Plaut. Poen. 3, 3, 4:

    Caesar ab decimae legionis cohortatione ad dextrum cornu profectus,

    Caes. B. G. 2, 25, 1:

    ab hac contione legati missi sunt,

    immediately after, Liv. 24, 22, 6; cf. id. 28, 33, 1; 40, 47, 8; 40, 49, 1 al.:

    ab eo magistratu,

    after this office, Sall. J. 63, 5:

    a summa spe novissima exspectabat,

    after the greatest hope, Tac. A. 6, 50 fin. —Strengthened by the adverbs primum, confestim, statim, protinus, or the adj. recens, immediately after, soon after:

    ut primum a tuo digressu Romam veni,

    Cic. Att. 1, 5, 4; so Suet. Tib. 68:

    confestim a proelio expugnatis hostium castris,

    Liv. 30, 36, 1:

    statim a funere,

    Suet. Caes. 85;

    and followed by statim: ab itinere statim,

    id. ib. 60:

    protinus ab adoptione,

    Vell. 2, 104, 3:

    Homerus qui recens ab illorum actate fuit,

    soon after their time, Cic. N. D. 3, 5; so Varr. R. R. 2, 8, 2; Verg. A. 6, 450 al. (v. also primum, confestim, etc.).—

    Sometimes with the name of a person or place, instead of an action: ibi mihi tuae litterae binae redditae sunt tertio abs te die,

    i. e. after their departure from you, Cic. Att. 5, 3, 1: in Italiam perventum est quinto mense a Carthagine Nov[adot ], i. e. after leaving (=postquam a Carthagine profecti sunt), Liv. 21, 38, 1:

    secundo Punico (bello) Scipionis classis XL. die a securi navigavit,

    i. e. after its having been built, Plin. 16, 39, 74, § 192. —Hence the poct. expression: ab his, after this (cf. ek toutôn), i. e. after these words, hereupon, Ov. M. 3, 273; 4, 329; 8, 612; 9, 764.
    2.
    With reference to a subsequent period. From, since, after:

    ab hora tertia bibebatur,

    from the third hour, Cic. Phil. 2, 41:

    infinito ex tempore, non ut antea, ab Sulla et Pompeio consulibus,

    since the consulship of, id. Agr. 2, 21, 56:

    vixit ab omni aeternitate,

    from all eternity, id. Div. 1, 51, 115:

    cum quo a condiscipulatu vivebat conjunctissime,

    Nep. Att. 5, 3:

    in Lycia semper a terrae motu XL. dies serenos esse,

    after an earthquake, Plin. 2, 96, 98, § 211 al.:

    centesima lux est haec ab interitu P. Clodii,

    since the death of, Cic. Mil. 35, 98; cf.:

    cujus a morte quintus hic et tricesimus annus est,

    id. Sen. 6, 19; and:

    ab incenso Capitolio illum esse vigesumiun annum,

    since, Sall. C. 47, 2:

    diebus triginta, a qua die materia caesa est,

    Caes. B. C. 1, 36.—Sometimes joined with usque and inde:

    quod augures omnes usque ab Romulo decreverunt,

    since the time of, Cic. Vat. 8, 20:

    jam inde ab infelici pugna ceciderant animi,

    from the very beginning of, Liv. 2, 65 fin. —Hence the adverbial expressions ab initio, a principio, a primo, at, in, or from the beginning, at first; v. initium, principium, primus. Likewise ab integro, anew, afresh; v. integer.—Ab... ad, from (a time)... to:

    ab hora octava ad vesperum secreto collocuti sumus,

    Cic. Att. 7, 8, 4; cf.:

    cum ab hora septima ad vesperum pugnatum sit,

    Caes. B. G. 1, 26, 2; and:

    a quo tempore ad vos consules anni sunt septingenti octoginta unus,

    Vell. 1, 8, 4; and so in Plautus strengthened by usque:

    pugnata pugnast usque a mane ad vesperum,

    from morning to evening, Plaut. Am. 1, 1, 97; id. Most. 3, 1, 3; 3, 2, 80.—Rarely ab... in: Romani ab sole orto in multum diei stetere in acie, from... till late in the day, Liv. 27, 2, 9; so Col. 2, 10, 17; Plin. 2, 31, 31, § 99; 2, 103, 106, § 229; 4, 12, 26, § 89.
    b.
    Particularly with nouns denoting a time of life:

    qui homo cum animo inde ab ineunte aetate depugnat suo,

    from an early age, from early youth, Plaut. Trin. 2, 2, 24; so Cic. Off. 2, 13, 44 al.:

    mihi magna cum co jam inde a pueritia fuit semper famillaritas,

    Ter. Heaut. 1, 2, 9; so,

    a pueritia,

    Cic. Tusc. 2, 11, 27 fin.; id. Fam. 5, 8, 4:

    jam inde ab adulescentia,

    Ter. Ad. 1, 1, 16:

    ab adulescentia,

    Cic. Rep. 2, 1:

    jam a prima adulescentia,

    id. Fam. 1, 9, 23:

    ab ineunte adulescentia,

    id. ib. 13, 21, 1; cf.

    followed by ad: usque ad hanc aetatem ab incunte adulescentia,

    Plaut. Trin. 2, 2, 20:

    a primis temporibus aetatis,

    Cic. Fam. 4, 3, 3:

    a teneris unguiculis,

    from childhood, id. ib. 1, 6, 2:

    usque a toga pura,

    id. Att. 7, 8, 5:

    jam inde ab incunabulis,

    Liv. 4, 36, 5:

    a prima lanugine,

    Suet. Oth. 12:

    viridi ab aevo,

    Ov. Tr. 4, 10, 17 al.;

    rarely of animals: ab infantia,

    Plin. 10, 63, 83, § 182.—Instead of the nom. abstr. very often (like the Greek ek paioôn, etc.) with concrete substantives: a pucro, ab adulescente, a parvis, etc., from childhood, etc.:

    qui olim a puero parvulo mihi paedagogus fuerat,

    Plaut. Merc. 1, 1, 90; so,

    a pausillo puero,

    id. Stich. 1, 3, 21:

    a puero,

    Cic. Ac. 2, 36, 115; id. Fam. 13, 16, 4 (twice) al.:

    a pueris,

    Cic. Tusc. 1, 24, 57; id. de Or. 1, 1, 2 al.:

    ab adulescente,

    id. Quint. 3, 12:

    ab infante,

    Col. 1, 8, 2:

    a parva virgine,

    Cat. 66, 26 al. —Likewise and in the same sense with adject.: a parvo, from a little child, or childhood, Liv. 1, 39, 6 fin.; cf.:

    a parvis,

    Ter. And. 3, 3, 7; Cic. Leg. 2, 4, 9:

    a parvulo,

    Ter. And. 1, 1, 8; id. Ad. 1, 1, 23; cf.:

    ab parvulis,

    Caes. B. G. 6, 21, 3:

    ab tenero,

    Col. 5, 6, 20;

    and rarely of animals: (vacca) a bima aut trima fructum ferre incipit,

    Varr. R. R. 2, 1, 13.
    B.
    In other relations in which the idea of going forth, proceeding, from something is included.
    1.
    In gen. to denote departure, separation, deterring, avoiding, intermitting, etc., or distance, difference, etc., of inanimate or abstract things. From: jus atque aecum se a malis spernit procul, Enn. ap. Non. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):

    suspitionem et culpam ut ab se segregent,

    Plaut. Trin. 1, 2, 42:

    qui discessum animi a corpore putent esse mortem,

    Cic. Tusc. 1, 9, 18:

    hic ab artificio suo non recessit,

    id. ib. 1, 10, 20 al.:

    quod si exquiratur usque ab stirpe auctoritas,

    Plaut. Trin. 1, 2, 180:

    condicionem quam ab te peto,

    id. ib. 2, 4, 87; cf.:

    mercedem gloriae flagitas ab iis, quorum, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 15, 34:

    si quid ab illo acceperis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 90:

    quae (i. e. antiquitas) quo propius aberat ab ortu et divina progenie,

    Cic. Tusc. 1, 12, 26:

    ab defensione desistere,

    Caes. B. C. 2, 12, 4:

    ne quod tempus ab opere intermitteretur,

    id. B. G. 7, 24, 2:

    ut homines adulescentis a dicendi studio deterream,

    Cic. de Or. 1, 25, 117, etc.—Of distance (in order, rank, mind, or feeling):

    qui quartus ab Arcesila fuit,

    the fourth in succession from, Cic. Ac. 1, 12, 46:

    tu nunc eris alter ab illo,

    next after him, Verg. E. 5, 49; cf.:

    Aiax, heros ab Achille secundus,

    next in rank to, Hor. S. 2, 3, 193:

    quid hoc ab illo differt,

    from, Cic. Caecin. 14, 39; cf.:

    hominum vita tantum distat a victu et cultu bestiarum,

    id. Off. 2, 4, 15; and:

    discrepare ab aequitate sapientiam,

    id. Rep. 3, 9 fin. (v. the verbs differo, disto, discrepo, dissideo, dissentio, etc.):

    quae non aliena esse ducerem a dignitate,

    Cic. Fam. 4, 7:

    alieno a te animo fuit,

    id. Deiot. 9, 24 (v. alienus). —So the expression ab re (qs. aside from the matter, profit; cf. the opposite, in rem), contrary to one's profit, to a loss, disadvantageous (so in the affirmative very rare and only ante-class.):

    subdole ab re consulit,

    Plaut. Trin. 2, 1, 12; cf. id. Capt. 2, 2, 88; more frequently and class. (but not with Cicero) in the negative, non, haud, ab re, not without advantage or profit, not useless or unprofitable, adcantageous:

    haut est ab re aucupis,

    Plaut. As. 1, 3, 71:

    non ab re esse Quinctii visum est,

    Liv. 35, 32, 6; so Plin. 27, 8, 35; 31, 3, 26; Suet. Aug. 94; id. Dom. 11; Gell. 18, 14 fin.; App. Dogm. Plat. 3, p. 31, 22 al. (but in Ter. Ad. 5, 3, 44, ab re means with respect to the money matter).
    2.
    In partic.
    a.
    To denote an agent from whom an action proceeds, or by whom a thing is done or takes place. By, and in archaic and solemn style, of. So most frequently with pass. or intrans. verbs with pass. signif., when the active object is or is considered as a living being: Laudari me abs te, a laudato viro, Naev. ap. Cic. Tusc. 4, 31, 67: injuria abs te afficior, Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:

    a patre deductus ad Scaevolam,

    Cic. Lael. 1, 1:

    ut tamquam a praesentibus coram haberi sermo videretur,

    id. ib. 1, 3:

    disputata ab eo,

    id. ib. 1, 4 al.:

    illa (i. e. numerorum ac vocum vis) maxime a Graecia vetere celebrata,

    id. de Or. 3, 51, 197:

    ita generati a natura sumus,

    id. Off. 1, 29, 103; cf.:

    pars mundi damnata a rerum natura,

    Plin. 4, 12, 26, § 88:

    niagna adhibita cura est a providentia deorum,

    Cic. N. D. 2, 51 al. —With intrans. verbs:

    quae (i. e. anima) calescit ab eo spiritu,

    is warmed by this breath, Cic. N. D. 2, 55, 138; cf. Ov. M. 1, 417: (mare) qua a sole collucet, Cic. Ac. 2, 105:

    salvebis a meo Cicerone,

    i. e. young Cicero sends his compliments to you, id. Att. 6, 2 fin.:

    a quibus (Atheniensibus) erat profectus,

    i. e. by whose command, Nep. Milt. 2, 3:

    ne vir ab hoste cadat,

    Ov. H. 9, 36 al. —A substantive or adjective often takes the place of the verb (so with de, q. v.):

    levior est plaga ab amico quam a debitore,

    Cic. Fam. 9, 16, 7; cf.:

    a bestiis ictus, morsus, impetus,

    id. Off. 2, 6, 19:

    si calor est a sole,

    id. N. D. 2, 52:

    ex iis a te verbis (for a te scriptis),

    id. Att. 16, 7, 5:

    metu poenae a Romanis,

    Liv. 32, 23, 9:

    bellum ingens a Volscis et Aequis,

    id. 3, 22, 2:

    ad exsolvendam fldem a consule,

    id. 27, 5, 6.—With an adj.:

    lassus ab equo indomito,

    Hor. S. 2, 2, 10:

    Murus ab ingenic notior ille tuo,

    Prop. 5, 1, 126:

    tempus a nostris triste malis,

    time made sad by our misfortunes, Ov. Tr. 4, 3, 36.—Different from per:

    vulgo occidebantur: per quos et a quibus?

    by whom and upon whose orders? Cic. Rosc. Am. 29, 80 (cf. id. ib. 34, 97: cujus consilio occisus sit, invenio; cujus manu sit percussus, non laboro); so,

    ab hoc destitutus per Thrasybulum (i. e. Thrasybulo auctore),

    Nep. Alc. 5, 4.—Ambiguity sometimes arises from the fact that the verb in the pass. would require ab if used in the active:

    si postulatur a populo,

    if the people demand it, Cic. Off. 2, 17, 58, might also mean, if it is required of the people; on the contrary: quod ab eo (Lucullo) laus imperatoria non admodum exspectabatur, not since he did not expect military renown, but since they did not expect military renown from him, Cic. Ac. 2, 1, 2, and so often; cf. Rudd. II. p. 213. (The use of the active dative, or dative of the agent, instead of ab with the pass., is well known, Zumpt, § 419. It is very seldom found in prose writers of the golden age of Roman liter.; with Cic. sometimes joined with the participles auditus, cognitus, constitutus, perspectus, provisus, susceptus; cf. Halm ad Cic. Imp. Pomp. 24, 71, and ad ejusdem, Cat. 1, 7 fin.; but freq. at a later period; e. g. in Pliny, in Books 2-4 of H. N., more than twenty times; and likewise in Tacitus seventeen times. Vid. the passages in Nipperd. ad Tac. A. 2, 49.) Far more unusual is the simple abl. in the designation of persons:

    deseror conjuge,

    Ov. H. 12, 161; so id. ib. 5, 75; id. M. 1, 747; Verg. A. 1, 274; Hor. C. 2, 4, 9; 1, 6, 2;

    and in prose,

    Quint. 3, 4, 2; Sen. Contr. 2, 1; Curt. 6, 7, 8; cf. Rudd. II. p. 212; Zumpt ad Quint. V. p. 122 Spalding.—Hence the adverbial phrase a se=uph heautou, sua sponte, of one's own uccord, spontaneously:

    ipsum a se oritur et sua sponte nascitur,

    Cic. Fin. 2, 24, 78:

    (urna) ab se cantat quoja sit,

    Plaut. Rud. 2, 5, 21 (al. eapse; cf. id. Men. 1, 2, 66); so Col. 11, 1, 5; Liv. 44, 33, 6.
    b.
    With names of towns to denote origin, extraction, instead of gentile adjectives. From, of:

    pastores a Pergamide,

    Varr. R. R. 2, 2, 1:

    Turnus ab Aricia,

    Liv. 1, 50, 3 (for which Aricinus, id. 1, 51, 1):

    obsides dant trecentos principum a Cora atque Pometia liberos,

    Liv. 2, 22, 2; and poet.: O longa mundi servator ab Alba, Auguste, thou who art descended from the old Alban race of kings (=oriundus, or ortus regibus Albanis), Prop. 5, 6, 37.
    c.
    In giving the etymology of a name: eam rem (sc. legem, Gr. nomon) illi Graeco putant nomine a suum cuique tribuendo appellatam, ego nostro a legendo, Cic. Leg. 1, 6, 19: annum intervallum regni fuit: id ab re... interregnum appellatum, Liv. 1, 17, 6:

    (sinus maris) ab nomine propinquae urbis Ambracius appellatus,

    id. 38, 4, 3; and so Varro in his Ling. Lat., and Pliny, in Books 1-5 of H. N., on almost every page. (Cf. also the arts. ex and de.)
    d.
    With verbs of beginning and repeating: a summo bibere, in Plaut. to drink in succession from the one at the head of the table:

    da, puere, ab summo,

    Plaut. As. 5, 2, 41; so,

    da ab Delphio cantharum circum, id Most. 1, 4, 33: ab eo nobis causa ordienda est potissimum,

    Cic. Leg. 1, 7, 21:

    coepere a fame mala,

    Liv. 4, 12, 7:

    cornicem a cauda de ovo exire,

    tail-foremost, Plin. 10, 16, 18:

    a capite repetis, quod quaerimus,

    Cic. Leg. 1, 6, 18 al.
    e.
    With verbs of freeing from, defending, or protecting against any thing:

    a foliis et stercore purgato,

    Cato, R. R. 65 (66), 1:

    tantumne ab re tuast oti tibi?

    Ter. Heaut. 1, [p. 4] 1, 23; cf.:

    Saguntini ut a proeliis quietem habuerant,

    Liv. 21, 11, 5:

    expiandum forum ab illis nefarii sceleris vestigiis,

    Cic. Rab. Perd. 4, 11:

    haec provincia non modo a calamitate, sed etiam a metu calamitatis est defendenda,

    id. Imp. Pomp. 6, 14 (v. defendo):

    ab incendio urbem vigiliis munitam intellegebat,

    Sall. C. 32:

    ut neque sustinere se a lapsu possent,

    Liv. 21, 35, 12:

    ut meam domum metueret atque a me ipso caveret,

    Cic. Sest. 64, 133.
    f.
    With verbs of expecting, fearing, hoping, and the like, ab =a parte, as, Cic. Att. 9, 7, 4: cum eadem metuam ab hac parte, since I fear the same from this side; hence, timere, metuere ab aliquo, not, to be afraid of any one, but, to fear something (proceeding from) from him:

    el metul a Chryside,

    Ter. And. 1, 1, 79; cf.:

    ab Hannibale metuens,

    Liv. 23, 36; and:

    metus a praetore,

    id. 23, 15, 7;

    v. Weissenb. ad h. l.: a quo quidem genere, judices, ego numquam timui,

    Cic. Sull. 20, 59:

    postquam nec ab Romanis robis ulla est spes,

    you can expect nothing from the Romans, Liv. 21, 13, 4.
    g.
    With verbs of fastening and holding:

    funiculus a puppi religatus,

    Cic. Inv. 2, 51, 154:

    cum sinistra capillum ejus a vertice teneret,

    Q. Cic. Pet. Cons. 3.
    h.
    Ulcisci se ab aliquo, to take vengeance on one:

    a ferro sanguis humanus se ulciscitur,

    Plin. 34, 14, 41 fin.
    i.
    Cognoscere ab aliqua re to knoio or learn by means of something (different from ab aliquo, to learn from some one):

    id se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse,

    Caes. B. G. 1, 22.
    j.
    Dolere, laborare, valere ab, instead of the simple abl.:

    doleo ab animo, doleo ab oculis, doleo ab aegritudine,

    Plaut. Cist. 1, 1, 62:

    a morbo valui, ab animo aeger fui,

    id. Ep. 1, 2, 26; cf. id. Aul. 2, 2, 9:

    a frigore et aestu ne quid laborent,

    Varr. R. R. 2, 2, 17; so,

    a frigore laborantibus,

    Plin. 32, 10, 46, § 133; cf.:

    laborare ab re frumentaria,

    Caes. B. G. 7, 10, 1; id. B. C. 3, 9; v. laboro.
    k.
    Where verbs and adjectives are joined with ab, instead of the simple abl., ab defines more exactly the respect in which that which is expressed by the verb or adj. is to be understood, in relation to, with regard to, in respect to, on the part of:

    ab ingenio improbus,

    Plaut. Truc. 4, 3, 59:

    a me pudica'st,

    id. Curc. 1, 1, 51:

    orba ab optimatibus contio,

    Cic. Fl. 23, 54; ro Ov. H. 6,156: securos vos ab hac parte reddemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24 fin. (v. securus):

    locus copiosus a frumento,

    Cic. Att. 5, 18, 2; cf.:

    sumus imparati cum a militibas tum a pecunia,

    id. ib. 7, 15 fin.:

    ille Graecus ab omni laude felicior,

    id. Brut. 16, 63:

    ab una parte haud satis prosperuin,

    Liv. 1, 32, 2 al.;

    so often in poets ab arte=arte,

    artfully, Tib. 1, 5, 4; 1, 9, 66; Ov. Am. 2, 4, 30.
    l.
    In the statement of the motive instead of ex, propter, or the simple abl. causae, from, out of, on account of, in consequence of: ab singulari amore scribo, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, B fin.:

    linguam ab irrisu exserentem,

    thrusting out the tongue in derision, Liv. 7, 10, 5:

    ab honore,

    id. 1, 8; so, ab ira, a spe, ab odio, v. Drak. ad Liv. 24, 30, 1: 26, 1, 3; cf. also Kritz and Fabri ad Sall. J. 31, 3, and Fabri ad Liv. 21, 36, 7.
    m.
    Especially in the poets instead of the gen.:

    ab illo injuria,

    Ter. And. 1, 1, 129:

    fulgor ab auro,

    Lucr. 2, 5:

    dulces a fontibus undae,

    Verg. G. 2, 243.
    n.
    In indicating a part of the whole, for the more usual ex, of, out of:

    scuto ab novissimis uni militi detracto,

    Caes. B. G. 2, 25, 1:

    nonnuill ab novissimis,

    id. ib.; Cic. Sest. 65, 137; cf. id. ib. 59 fin.: a quibus (captivis) ad Senatum missus (Regulus).
    o.
    In marking that from which any thing proceeds, and to which it belongs:

    qui sunt ab ea disciplina,

    Cic. Tusc. 2, 3, 7:

    ab eo qui sunt,

    id. Fin. 4, 3, 7:

    nostri illi a Platone et Aristotele aiunt,

    id. Mur. 30, 63 (in imitation of oi upo tinos).
    p.
    To designate an office or dignity (with or without servus; so not freq. till after the Aug. period;

    in Cic. only once): Pollex, servus a pedibus meus,

    one of my couriers, Cic. Att. 8, 5, 1; so,

    a manu servus,

    a secretary, Suet. Caes. 74: Narcissum ab eplstulis ( secretary) et Pallantem a rationibus ( accountant), id. Claud. 28; and so, ab actis, ab admissione, ab aegris, ab apotheca, ab argento, a balneis, a bibliotheca, a codicillis, a jumentis, a potione, etc. (v. these words and Inscr. Orell. vol. 3, Ind. xi. p. 181 sq.).
    q.
    The use of ab before adverbs is for the most part peculiar to later Latinity:

    a peregre,

    Vitr. 5, 7 (6), 8:

    a foris,

    Plin. 17, 24, 37; Vulg. Gen, 7, 16; ib. Matt. 23, 27:

    ab intus,

    ib. ib. 7, 15:

    ab invicem,

    App. Herb. 112; Vulg. Matt. 25, 32; Cypr. Ep. 63, 9: Hier. Ep. 18:

    a longe,

    Hyg. Fab. 257; Vulg. Gen. 22, 4; ib. Matt. 26, 58:

    a modo,

    ib. ib. 23, 39;

    Hier. Vit. Hilar.: a nune,

    Vulg. Luc. 1, 48:

    a sursum,

    ib. Marc. 15, 38.
    a.
    Ab is not repeated like most other prepositions (v. ad, ex, in, etc.) with pron. interrog. or relat. after subst. and pron. demonstr. with ab:

    Arsinoen, Stratum, Naupactum...fateris ab hostibus esse captas. Quibus autem hostibus? Nempe iis, quos, etc.,

    Cic. Pis. 37, 91:

    a rebus gerendis senectus abstrahit. Quibus? An iis, quae in juventute geruntur et viribus?

    id. Sen. 6:

    a Jove incipiendum putat. Quo Jove?

    id. Rep. 1, 36, 56:

    res publica, quascumque vires habebit, ab iis ipsis, quibus tenetur, de te propediem impetrabit,

    id. Fam. 4, 13, 5.—
    b.
    Ab in Plantus is once put after the word which it governs: quo ab, As. 1, 1, 106.—
    c.
    It is in various ways separated from the word which it governs:

    a vitae periculo,

    Cic. Brut. 91, 313:

    a nullius umquam me tempore aut commodo,

    id. Arch. 6, 12:

    a minus bono,

    Sall. C. 2, 6:

    a satis miti principio,

    Liv. 1, 6, 4:

    damnis dives ab ipsa suis,

    Ov. H. 9, 96; so id. ib. 12, 18; 13, 116.—
    d.
    The poets join a and que, making aque; but in good prose que is annexed to the following abl. (a meque, abs teque, etc.):

    aque Chao,

    Verg. G. 4, 347:

    aque mero,

    Ov. M. 3, 631:

    aque viro,

    id. H. 6, 156:

    aque suis,

    id. Tr. 5, 2, 74 al. But:

    a meque,

    Cic. Fam. 2, 16, 1:

    abs teque,

    id. Att. 3, 15, 4:

    a teque,

    id. ib. 8, 11, §

    7: a primaque adulescentia,

    id. Brut. 91, 315 al. —
    e.
    A Greek noun joined with ab stands in the dat.: a parte negotiati, hoc est pragmatikê, removisse, Quint. 3, 7, 1.
    III.
    In composition ab,
    1.
    Retains its original signif.: abducere, to take or carry away from some place: abstrahere, to draw auay; also, downward: abicere, to throw down; and denoting a departure from the idea of the simple word, it has an effect apparently privative: absimilis, departing from the similar, unlike: abnormis, departing from the rule, unusual (different from dissimilis, enormis); and so also in amens=a mente remotus, alienus ( out of one's senses, without self-control, insane): absurdus, missounding, then incongruous, irrational: abutor (in one of its senses), to misuse: aborior, abortus, to miscarry: abludo; for the privative force the Latin regularly employs in-, v. 2. in.—
    2.
    It more rarely designates completeness, as in absorbere, abutor ( to use up). (The designation of the fourth generation in the ascending or descending line by ab belongs here only in appearance; as abavus for quartus pater, great-great-grandfather, although the Greeks introduced upopappos; for the immutability of the syllable ab in abpatrnus and abmatertera, as well as the signif. Of the word abavus, grandfather's grandfather, imitated in abnepos, grandchild's grandchild, seems to point to a derivation from avi avus, as Festus, p. 13 Mull., explains atavus, by atta avi, or, rather, attae avus.)

    Lewis & Short latin dictionary > ab

  • 11 tum

        tum adv., of time    [3 TA-].—Of time past, then, at that time, in those times: placuit tum id mihi, T.: qui tum vexare cupiebant: vastae tum in his locis solitudines erant, L.: Caere, opulento tum oppido, L.: tum Staienus condemnatus est, i. e. in that trial.—In emphatic opposition to other advv. of time: tu nunc tibi Id laudi ducis quod tum fecisti inopiā? T.: quae tabula, tum imperio tuo revolsa, nunc a me tamen deportata est: Et tum sicca, prius creberrima fontibus, Ide, O.—Of time present (only in orat. obliq., for nunc), now, at this time, then: quando autem se, si tum non sint, pares hostibus fore? if they were not now so, L.—Of time future, then, in that case, if that be done, thereupon: Tum meae... Vocis accedet bona pars, H.: confer sudantes, ructantes... tum intelleges, etc.: agedum, dictatorem creemus... Pulset tum mihi lictorem, qui sciet, etc., L.—Of time indefinite, then, at such a time, in such circumstances, in this instance, if so: nam quid agimus, cum sevocamus animum?... quid, inquam, tum agimus, nisi, etc.?—Repeated, tum... tum, sometimes... sometimes, now... now, at one time... at another: tum hoc mihi probabilius, tum illud videtur: dictator tum appellare tum adhortari milites, L.—Of succession in time, then, thereupon, next, afterwards, forthwith: conlocari iussit hominem in aureo lecto... Tum ad mensam eximiā formā pueros iussit consistere: tum, prope iam perculsis aliis tribunis, A. Virginius Caesoni capitis diem dicit, L.—In a series, repeated, or with other advv. or conjj. varying the expression: ducem Hannibali unum e concilio datum (a Iove), tum ei ducem illum praecepisse ne respiceret, illum autem respexisse, tum visam beluam vastam, etc.: tum... alias... tum... alias: tum... tum... aliquando: tum... tum... aut... aut: modo... tum autem.—Fig., of succession in thought, and then, besides, also, moreover, again, further, on the other hand: Quot me censes homines iam deverberasse, Hospites tum civīs? as well as, T.: faciendum est igitur nobis ut... veteranorum, tum legionis Martiae quartaeque consensus... confirmetur.—After a general clause with cum, introducing a particular or emphatic assertion: cum... tum, as... so, while... also, not only... but also, as... so especially: Quom id mihi placebat, tum uno ore omnes omnia Bona dicere, T.: cum omnium rerum simulatio vitiosa est, tum amicitiae repugnat maxime: movet patres conscriptos cum causa tum auctor, L.—Cum, followed by tum vero, tum maxime, tum praecipue or tum inprimis, while... in particular, not only... but especially, while... above all, not only... but chiefly: cum haec sunt videnda, tum vero illud est hominis magni, etc.: cum infamia atque indignitas rei impediebat, tum maxime quod, etc., Cs.: cum multa non probo, tum illud inprimis quod, etc.— Cum, followed by tum certe, tum nimirum, tum etiam, tum quoque or tum praeterea, while... at least, as... so assuredly, both... and as well, not only... but moreover: at cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis: cum memoriter, tum etiam amice, etc.: cum potestas maior, tum vir quoque potestati par, etc., L.—Referring to a temporal clause, with cum.—Of coincidence of definite time, tum... cum, or cum... tum, at the time when, at a time when, even when, already when: tum, quom gratum mihi esse potuit, nolui, T.: cum minime videbamur, tum maxime philosophabamur: tum mittendos legatos fuisse cum Perseus Graecas urbes obsideret, L.—Of succession in time, then, next, at once, forthwith: id cum Sulla fecisset, tum ante oppidum Nolam Samnitium castra cepit: cum muros defensoribus nudasset, tum Afros ad subruendum murum mittit, L.—Of indefinite time, tum... cum, or cum... tum, at the time when, at a time when, at such times as, whenever: omnis praedictio mali tum probatur cum ad praedictionem cautio adiungitur: tum cum sine pondere suci Mobilibus ventis arida facta volant, O.—With ubi, of succession in time, then, next, at once, forthwith: ubi eorum dolorem cognovi, tum meum animum in illos proposui: ubi spectaculi tempus venit, tum orta vis, L.—Of indefinite time, ubi... tum, whenever: Post ubi tempust promissa iam perfici, Tum coacti necessario se aperiunt, T.—With postquam or postea quam, of succession in definite time, then, at once: tum vero postquam res sociorum ante oculos prope suos ferri vidit, suum id dedecus ratus, etc., L.: posteaquam e portu piratae exierunt, tum coeperunt quaerere homines, etc., as soon as.—In indefinite time, then, always: postquam commoditas prava dicendi copiam consecuta est, tum malitia praevertere urbīs adsuevit.—With ut, ut... tum, or tum... ut, when, after, as soon as: ut vero accessit cohortatio... tum vero filium seduxit: ut vero aquam ingressi sunt, tum utique egressis rigere corpora, L.—With quando, tum... quando, or quando... tum, when, as soon as: utinam tum essem natus quando Romani dona accipere coepissent.—With dum, then, meanwhile: dum se glomerant... tum pondere turris Procubuit, V.—With quam diu, then, so long: qui, quam tibi amicus non modo tum fuerit quam diu tecum in provinciā fuit, verum, etc.—With a relative, then, at that time: Quā tempestate Paris Helenam innuptis iunxit nuptiis, Ego tum gravida expletis iam fui ad pariendum mensibus, C. poët.—With an abl absol., then, thereafter, at once: ut morte eius nuntiatā tum denique bellum confectum arbitraretur: ita rebus divinis peractis tum de bello dictator rettulit, L.—Fig., in a conclusion after cum or si, then, therefore, consequently, in that case: cum magnus numerus deesset, tum iste homo coepit, etc.: quid tum quaeso, si hoc pater resciverit? T.: Si quidem me amaret, tum istuc prodesset, T. —In particular phrases, iam tum, already at that time, as soon as that: iam tum erat suspitio Dolo malo haec fieri, T.: ut mihi iam tum divinasse ille videatur hanc urbem esse, etc.—Tum demum or tum denique, then only, then at length, then at last, not till then, as late as that: tum demum Liscus, quod antea tacuerat, proponit, Cs.: quo cum venerimus, tum denique vivemus.—Tum primum, tum primo, or tum deinde, then first, then for the first time, not till then: ludorum gratiā, quos tum primum anniversarios in circo facere constituisset: tum primo, L.: quas cum solus pertulisset, tum deinde comitia conlegae subrogando habuit, L.— Hic tum, at this point, just here, just then: hic tum iniectus est hominibus scrupulus.—With emphatic particles, tum vero, tum enim vero, or enim vero tum, then indeed, just then, at that crisis, then if not before, then: discedit a Melino Cluentia. tum vero illa egregia mater palum exsultare... coepit: Quae postquam frustra temptata rogumque parari... Sensit, Tum vero gemitūs... Edidit, O.—Tum quidem, at that time, thereupon, then at least: et tum quidem incolumis exercitum liberavit; post triennium autem, etc.—Ne tum quidem, not even then: num quis horum miser hodie? ne tum quidem, post spiritum extremum.—Tum maxime or tum cum maxime, especially at that time, chiefly then, just then, precisely at that time: quem provincia tum maxime exspectabat: regi, tum maxime captivos ex Illyrico vendenti, at that very time, L.—Etiam tum, even then, even at that time, even already, even yet: totum se Servilio etiam tum tradidit: Ipsa ego non longos etiam tum scissa capillos, not yet long, O.—Tum quoque, also then, then likewise, then as before, then too, then once more, even then: tum quoque homini plus tribui quam necessitati: tum quoque multis milibus Latinorum in civitatem acceptis, L.—Tum autem, and then, besides further, moreover, nay even, statim se ad hominis egentis, tum autem iudicis, familiaritatem se applicavit: tanta enim tempestas cooritur... tum autem nives proluit, etc., Cs.— Tum ipsum, at that very time, just then, even then: id quod aliquando posset accidere, ne tum ipsum accideret, timere.—Quid tum? what then? what next? what further?: dic; cras est mihi Iudicium. quid tum? T.: videsne abundare me otio? A. quid tum?
    * * *
    then, next; besides; at that time

    cum...tum -- not only...but also

    Latin-English dictionary > tum

  • 12 ā

       ā    (before consonants), ab (before vowels, h, and some consonants, esp. l, n, r, s), abs (usu. only before t and q, esp. freq. before the pron. te), old af, praep. with abl., denoting separation or departure (opp. ad).    I. Lit., in space, from, away from, out of.    A. With motion: ab urbe proficisci, Cs.: a supero mari Flaminia (est via), leads: Nunc quidem paululum, inquit, a sole, a little out of the sun: usque a mari supero Romam proficisci, all the way from; with names of cities and small islands, or with domo, home (for the simple abl; of motion, away from, not out of, a place); hence, of raising a siege, of the march of soldiers, the setting out of a fleet, etc.: oppidum ab Aeneā fugiente a Troiā conditum: ab Alesiā, Cs.: profectus ab Orico cum classe, Cs.; with names of persons or with pronouns: cum a vobis discessero: videat forte hic te a patre aliquis exiens, i. e. from his house, T.; (praegn.): a rege munera repudiare, from, sent by, N.—    B. Without motion.    1. Of separation or distance: abesse a domo paulisper maluit: tum Brutus ab Romā aberat, S.: hic locus aequo fere spatio ab castris Ariovisti et Caesaris aberat, Cs.: a foro longe abesse: procul a castris hostes in collibus constiterunt, Cs.: cum esset bellum tam prope a Siciliā; so with numerals to express distance: ex eo loco ab milibus passuum octo, eight miles distant, Cs.: ab milibus passuum minus duobus castra posuerunt, less than two miles off, Cs.; so rarely with substantives: quod tanta machinatio ab tanto spatio instrueretur, so far away, Cs.—    2. To denote a side or direction, etc., at, on, in: ab sinistrā parte nudatis castris, on the left, Cs.: ab eā parte, quā, etc., on that side, S.: Gallia Celtica attingit ab Sequanis flumen Rhenum, on the side of the Sequani, i. e. their country, Cs.: ab decumanā portā castra munita, at the main entrance, Cs.: crepuit hinc a Glycerio ostium, of the house of G., T.: (cornua) ab labris argento circumcludunt, on the edges, Cs.; hence, a fronte, in the van; a latere, on the flank; a tergo, in the rear, behind; a dextro cornu, on the right wing; a medio spatio, half way.—    II. Fig.    A. Of time.    1. Of a point of time, after: Caesar ab decimae legionis cohortatione ad dextrum cornu profectus, immediately after, Cs.: ab eo magistratu, after this office, S.: recens a volnere Dido, fresh from her wound, V.: in Italiam perventum est quinto mense a Carthagine, i. e. after leaving, L.: ab his, i. e. after these words, hereupon, O.: ab simili <*>ade domo profugus, i. e. after and in consequence of, L.—    2. Of a period of time, from, since, after: ab hora tertiā bibebatur, from the third hour: ab Sullā et Pompeio consulibus, since the consulship of: ab incenso Capitolio illum esse vigesumum annum, since, S.: augures omnes usque ab Romulo, since the time of: iam inde ab infelici pugnā ceciderant animi, from (and in consequence of), L.; hence, ab initio, a principio, a primo, at, in, or from the beginning, at first: ab integro, anew, afresh: ab... ad, from (a time)... to: cum ab horā septimā ad vesperum pugnatum sit, Cs.; with nouns or adjectives denoting a time of life: iam inde a pueritiā, T.: a pueritiā: a pueris: iam inde ab incunabulis, L.: a parvo, from a little child, or childhood, L.: ab parvulis, Cs.—    B. In other relations.    1. To denote separation, deterring, intermitting, distinction, difference, etc., from: quo discessum animi a corpore putent esse mortem: propius abesse ab ortu: alter ab illo, next after him, V.: Aiax, heros ab Achille secundus, next in rank to, H.: impotentia animi a temperantiā dissidens: alieno a te animo fuit, estranged; so with adjj. denoting free, strange, pure, etc.: res familiaris casta a cruore civili: purum ab humano cultu solum, L.: (opoidum) vacuum ab defensoribus, Cs.: alqm pudicum servare ab omni facto, etc., II.; with substt.: impunitas ab iudicio: ab armis quies dabatur, L.; or verbs: haec a custodiis loca vacabant, Cs.—    2. To denote the agent, by: qui (Mars) saepe spoliantem iam evertit et perculit ab abiecto, by the agency of: Laudari me abs te, a laudato viro: si quid ei a Caesare gravius accidisset, at Caesar's hands, Cs.: vetus umor ab igne percaluit solis, under, O.: a populo P. imperia perferre, Cs.: equo lassus ab indomito, H.: volgo occidebantur: per quos et a quibus? by whose hands and upon whose orders? factus ab arte decor, artificial, O.: destitutus ab spe, L.; (for the sake of the metre): correptus ab ignibus, O.; (poet. with abl. of means or instr.): intumuit venter ab undā, O.—Ab with abl. of agent for the dat., to avoid ambiguity, or for emphasis: quibus (civibus) est a vobis consulendum: te a me nostrae consuetudinis monendum esse puto.—    3. To denote source, origin, extraction, from, of: Turnus ab Ariciā, L.: si ego me a M. Tullio esse dicerem: oriundi ab Sabinis, L.: dulces a fontibus undae, V.—With verbs of expecting, fearing, hoping (cf. a parte), from, on the part of: a quo quidem genere, iudices, ego numquam timui: nec ab Romanis vobis ulla est spes, you can expect nothing from the Romans, L.; (ellipt.): haec a servorum bello pericula, threatened by: quem metus a praetore Romano stimulabat, fear of what the praetor might do, L.—With verbs of paying, etc., solvere, persolvere, dare (pecuniam) ab aliquo, to pay through, by a draft on, etc.: se praetor dedit, a quaestore numeravit, quaestor a mensā publicā, by an order on the quaestor: ei legat pecuniam a filio, to be paid by his son: scribe decem (milia) a Nerio, pay by a draft on Nerius, H.; cognoscere ab aliquā re, to know or learn by means of something (but ab aliquo, from some one): id se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse, Cs.; in giving an etymology: id ab re... interregnum appellatum, L.—Rarely with verbs of beginning and repeating: coepere a fame mala, L.: a se suisque orsus, Ta.—    4. With verbs of freeing from, defending, protecting, from, against: ut a proeliis quietem habuerant, L.: provincia a calamitate est defendenda: sustinere se a lapsu, L.—    5. With verbs and adjectives, to define the respect in which, in relation to, with regard to, in respect to, on the part of: orba ab optimatibus contio: mons vastus ab naturā et humano cultu, S.: ne ab re sint omissiores, too neglectful of money or property, T.: posse a facundiā, in the matter of eloquence, T.; cf. with laborare, for the simple abl, in, for want of: laborare ab re frumentariā, Cs.—    6. In stating a motive, from, out of, on account of, in consequence of: patres ab honore appellati, L.: inops tum urbs ab longinquā obsidione, L.—    7. Indicating a part of the whole, of, out of: scuto ab novissimis uni militi detracto, Cs.: a quibus (captivis) ad Senatum missus (Regulus).—    8. Marking that to which anything belongs: qui sunt ab eā disciplinā: nostri illi a Platone et Aristotele aiunt.—    9. Of a side or party: vide ne hoc totum sit a me, makes for my view: vir ab innocentiā clementissimus, in favor of.—10. In late prose, of an office: ab epistulis, a secretary, Ta. Note. Ab is not repeated with a following pron interrog. or relat.: Arsinoën, Stratum, Naupactum... fateris ab hostibus esse captas. Quibus autem hostibus? Nempe iis, quos, etc. It is often separated from the word which it governs: a nullius umquam me tempore aut commodo: a minus bono, S.: a satis miti principio, L.—The poets join a and que, making āque; but in good prose que is annexed to the following abl. (a meque, abs teque, etc.): aque Chao, V.: aque mero, O.—In composition, ab- stands before vowels, and h, b, d, i consonant, l, n, r, s; abs- before c, q, t; b is dropped, leaving as- before p; ā- is found in āfuī, āfore ( inf fut. of absum); and au- in auferō, aufugiō.
    * * *
    I
    Ah!; (distress/regret/pity, appeal/entreaty, surprise/joy, objection/contempt)
    II
    by (agent), from (departure, cause, remote origin/time); after (reference)
    III
    ante, abb. a.

    in calendar expression a. d. = ante diem -- before the day

    Latin-English dictionary > ā

  • 13 tum

    tum, adv. demonstr., of time [pronom. demonstr. stems to-, ta-; Gr. to, seen in ita, tam, etc.; cf. quom or cum], then.
    I.
    Absol.
    A.
    Referring to a time previously specified.
    1.
    To a definite past time.
    (α).
    To a period of time in which something was or happened (opp. later periods) = illis temporibus:

    is dictu'st ollis popularibus olim Qui tum vivebant homines,

    Enn. Ann. v. 308 Vahl.:

    quod tum erat res in pecore et locorum possessionibus, i. e. Romuli temporibus,

    Cic. Rep. 2, 9, 16:

    cum illi male dicerent, quod tum fieri licebat, i. e. Periclis temporibus,

    id. de Or. 3, 34, 138:

    erat omnino tum mos ut faciles essent in suum cuique tribuendo,

    id. Brut. 21, 85; cf. id. Tusc. 1, 46, 111:

    vastae tum in his locis solitudines erant,

    Liv. 1, 4, 6; 2, 6, 8; 3, 29, 3; 4, 6, 12; 42, 62, 11;

    44, 9, 4: ut tum erant tempora,

    Nep. Att. 1, 2; 12, 3; Liv. 1, 3, 3; 1, 8, 4; 2, 7, 4; 2, 9, 8; 2, 50, 2; 2, 63, 6;

    39, 6, 7 and 9.—With illis temporibus: nam jam tum illis temporibus fortius... loquebantur quam pugnabant,

    Nep. Thras. 2, 4.—
    (β).
    Referring to a point of time, then, at that time:

    insigneita fere tum milia militum octo Duxit,

    Enn. Ann. v. 336 Vahl.: ut jacui exsurgo;

    ardere censui aedis: ita tum confulgebant,

    Plaut. Am. 5, 1, 15:

    jam duo restabant fata tum,

    id. Bacch. 4, 9, 35; id. Cist. 1, 3, 14: quot eras annos gnatus tum, quom, etc.? Me Septuennis, nam tum dentes mihi cadebant primulum, id. Men. 5, 9, 56; id. Merc. prol. 66; id. Most. 1, 2, 49; id. Am. 2, 1, 56; Ter. And. 1, 1, 82: sic igitur tum se levis ac diffusilis aether... undique flexit. Lucr. 5, 467; 5, 837; 5, 911; 5, 432;

    5, 942: atque huic anno proximus Sulla consule et Pompejo fuit. Tum P. Sulpicii in tribunatu, cottidie contionantis, totum genus dicendi cognovimus,

    Cic. Brut. 89, 306; id. Ac. 2, 22, 69:

    scribit Eudemum Pheras venisse, quae erat urbs in Thessalia tum admodum nobilis,

    id. Div. 1, 25, 53; id. Rep. 2, 37, 63:

    hi tum in Asia rhetorum principes,

    id. Brut. 91, 316; id. Sest. 11, 26; id. Planc. 37, 90; id. Quint. 61, 170; id. Fam. 9, 21, 2:

    hoc tum veritus Caesar Pharum prehendit,

    Caes. B. C. 3, 112:

    eodem anno a Campanis Cumae, quam Graeci tum urbem tenebant, capiuntur,

    Liv. 4, 44, 13; 1, 7, 14; 2, 9, 5;

    2, 37, 7: praetores tum duos Latium habebat,

    id. 8, 3, 9:

    Aemilius, cujus tum fasces erant, dictatorem dixit,

    id. 8, 12, 13; 5, 8, 4; 22, 46, 6;

    1, 7, 12: tum Athenis perpetui archontes esse desierunt,

    Vell. 1, 8, 3:

    tum Cimbri et Teutoni transcendere Rhenum,

    id. 2, 8, 3; Val. Max. 1, 5, 3; Tac. H. 4, 49; 3, 57:

    non timido, non ignavo cessare tum licuit,

    Curt. 3, 11, 5:

    Archiae, qui tum maximum magistratum Thebis obtinebat,

    Nep. Pelop. 3, 2; id. Phoc. 3, 3.—With in eo tempore: eum quem virile secus tum in eo tempore habebat, Asell. ap. Gell. 2, 13, 5.—Repeated by anaphora:

    quae nox omnium temporum conjurationis acerrima fuit. Tum Catilinae dies exeundi, tum ceteris manendi condicio, tum descriptio... constituta est, tum tuus pater, etc.,

    Cic. Sull. 18, 52; cf. Lucr. 5, 1377; 5, 1399.—
    (γ).
    Esp., referring to a former state, implying that it no longer exists:

    quaesivit ex lege illa Cornelia quae tum erat,

    Cic. Clu. 20, 55:

    cum sententias Oppianicus, quae tum erat potestas, palam ferri velle dixisset,

    id. ib. 27, 75:

    Caere, opulento tum oppido,

    Liv. 1, 2, 3; 3, 52, 3:

    praetores aerarii (nam tum a praetoribus tractabatur aerarium), etc.,

    Tac. H. 4, 9.—
    (δ).
    Expressly opposed to present time (hodie, nunc, hoc tempore, etc.; class. and very freq.; but in post-Aug. writers tunc is regularly used): prius non is eras qui eras;

    nunc is factu's qui tum non eras,

    Plaut. Trin. 4, 2, 138:

    tu nunc tibi Id laudi ducis quod tum fecisti inopia?

    Ter. Ad. 1, 2, 25; id. Hec. 3, 3, 48:

    quae tabula, tum imperio tuo revulsa, nunc a me tamen reportata est,

    Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112:

    tum imperator populi Romani deos patrios reportabat, nunc praetor ejusdem populi eosdem illos deos... auferebat,

    id. ib. 2, 4, 35, § 77; cf. id. ib. 2, 4, 35, § 78; 2, 5, 20, § 51; id. Clu. 31, 86; id. Planc. 9, 22; id. Quint. 22, 71; id. Phil. 14, 8, 21; id. Leg. 2, 22, 57; Caes. B. C. 3, 17; Liv. 5, 3, 5; 6, 15, 11; 10, 9, 6.—
    (ε).
    Opposed to another time specified:

    itaque tum eos exire jussit. Post autem e provincia litteras ad conlegium misit, se, etc.,

    Cic. N. D. 2, 4, 11:

    itaque ut tum carere rege, sic pulso Tarquinio nomen regis audire non poterat,

    id. Rep. 2, 30, 53; id. Mil. 21, 55:

    sicut legatorum antea, ita tum novorum colonorum caede imbutis armis,

    Liv. 4, 31, 7; 39, 22, 10; 9, 36, 1; 2, 52, 7; 4, 2, 10; 4, 57, 11;

    21, 17, 1: et tum sicca, prius celeberrima fontibus, Ide,

    Ov. M. 2, 218; Verg. A. 11, 33; Nep. Arist. 2, 3; id. Ham. 11, 7.—
    (ζ).
    In the historians in applying general statements or truths to the state of affairs spoken of: communi enim fit vitio naturae ut invisis atque incognitis rebus... vehementius exterreamur;

    ut tum accidit,

    Caes. B. C. 2, 4; 3, 68; id. B. G. 7, 3; 2, 6; id. B. C. 1, 80:

    foedera alia aliis legibus, ceterum eodem modo omnia fiunt. Tum ita factum accepimus,

    Liv. 1, 24, 4; 1, 32, 14; 21, 31, 12.—
    (η).
    Denoting coincidence or inner connection with an action before mentioned = a temporal clause (tum = cum hoc fieret), then, on that occasion:

    quis tum non ingemuit?

    Cic. Vatin. 13, 31:

    ne tum quidem hominum venustatem et facetias perspicere potuisti? i. e. cum coronam auream imponebant,

    id. Fl. 31, 76: apud imperitos tum illa dicta sunt;

    nunc agendum est subtilius,

    id. Fin. 4, 27, 74:

    itaque tum Stajenus condemnatus est,

    i. e. in that trial, id. Clu. 36, 101; id. Sen. 7, 22:

    M. Porcius Cato qui, asper ingenio, tum lenem mitemque senatorem egit,

    Liv. 45, 25; Val. Max. 8, 3, 3:

    sed tum supplicia dis... decernuntur,

    Tac. A. 3, 64; 3, 72:

    Graecia tum potuit Priamo quoque flenda videri,

    Ov. M. 14, 474.—

    With the occasion referred to specified in the same clause: Manlius... ex petulanti scurra in discordiis civitatis ad eam columnam tum suffragiis populi pervenerat,

    Cic. Clu. 13, 39:

    emisti tum in naufragio hujus urbis... tum, inquam, emisti ut, etc.,

    id. Prov. Cons. 4, 7.—Repeated by anaphora: et Capitolinis injecit sedibus ignes. Tum statua Nattae, tum simulacra deorum, Romulusque et Remus cum altrice belua vi fulminis icti conciderunt, Cic. Div. 2, 20, 45;

    so repeated seven times,

    id. Rep. 1, 40, 62.—
    (θ).
    Redundant, the time of the action being clear without it (esp. in Cic.):

    atque hoc tum judicio facto... tamen Avitus Oppianicum reum statim non facit,

    Cic. Clu. 20, 56:

    itaque tum ille inopia et necessitate coactus ad Caepasios confugit,

    id. ib. 20, 57; id. Brut. 23, 90; 39, 145; 43, 161; cf. id. Sull. 18, 51, where tum redundant occurs six times successively.—
    2.
    In oblique discourse, referring to the time of the speaker, = nunc in direct discourse:

    quando autem se, si tum non sint, pares hostibus fore?

    if they were not now so, Liv. 3, 62, 1:

    (dixit Sempronius)... nec tum agrum plebi, sed sibi invidiam quaeri,

    id. 4, 44, 9; 4, 57, 4:

    moenia eos tum transcendere non Italiae modo, sed etiam urbis Romanae,

    id. 21, 35, 9; 5, 21, 7 (in this use nunc is also freq.).—
    3.
    Referring to indefinite time.
    (α).
    Then, at such a time of the year, day, etc., at such a season:

    tum denique tauros in gregem redigo (after Lyra rises),

    Varr. R. R. 2, 5, 12; 1, 35 fin.; Col. 11, 2, 87.—
    (β).
    With the force of an indefinite temporal clause, at such a time, in such circumstances, i. e. when such a thing happens as has happened:

    qui (porci) a partu decimo die habentur puri, ab eo appellantur sacres, quod tum ad sacrificium idonei habentur primum,

    Varr. R. R. 2, 4, 16; 2, 7, 13:

    deinde cibum sequitur somnus... quia plurima tum se corpora conturbant (i. e. cum cibum ceperunt),

    Lucr. 4, 957; 3, 599; 4, 892; 4, 919;

    4, 1030: quam regionem cum superavit animus... finem altius se efferendi facit. Tum enim sui similem et levitatem et calorem adeptus... nullam in partem movetur,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43; 1, 31, 75; 3, 23, 55; 4, 24, 54; Tac. Dial. 7.—
    (γ).
    With the force of a conditional clause, then, in this instance, if so: immo res omnis relictas habeo prae quod tu velis. Ph. Tum tu igitur, qua causa missus es ad portum, id expedi (i. e. si ita est), Plaut. Stich. 2, 2, 39; id. Most. 5, 1, 55; id. As. 1, 1, 93; 2, 2, 64; 3, 3, 36; id. Aul. 3, 6, 31; id. Capt. 3, 4, 108; 4, 2, 78: non potitus essem;

    fuisset tum illos mi aegre aliquot dies,

    Ter. Phorm. 1, 3, 7; id. Eun. 2, 2, 50; 5, 1, 23; id. Hec. 3, 5, 12:

    ego C. Caesaris laudibus desim, quas, etc.? Tum hercule me confitear non judicium aliquod habuisse,

    Cic. Planc. 39, 93: scribant aliquid Isocrateo more...;

    tum illos existimabo non desperatione formidavisse genus hoc,

    id. Or. 70, 235; id. Font. 21, 49 (17, 39); id. Tusc. 1, 35, 85; id. Fam. 9, 8, 2; Ov. H. 18 (19), 81: vellem tam ferax saeculum haberemus...;

    tum ego te primus hortarer, etc.,

    Plin. Ep. 4, 15, 8.—
    4.
    Referring to future time.
    (α).
    To a definite time before mentioned:

    ut sit satius perdere Quam aut nunc manere tam diu, aut tum persequi,

    i. e. after my future return, Ter. Ad. 2, 2, 27:

    jam nunc mente prospicio quae tum studia hominum, qui concursus futuri sint,

    Cic. Div. in Caecin. 13, 42; id. Verr. 1, 13, 37; 1, 10, 30; id. Prov. Cons. 7, 17; id. Marcell. 9, 30:

    tum meae... Vocis accedet bona pars,

    Hor. C. 4, 2, 45.—
    (β).
    With the force of a conditional clause (cf. 3. b, supra), then, in this instance, if so: specta, tum scies. Plaut. Bacch. 4, 9, 100; cf.:

    quom videbis, tum scies,

    id. ib. 1, 2, 37: tuom incendes genus;

    Tum igitur aquae erit tibi cupido, etc.,

    id. Trin. 3, 2, 50; id. Curc. 2, 3, 17:

    confer sudantes, ructantes, refertos epulis... tum intelleges, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 34, 100; id. Planc. 18, 45; id. Phil. 2, 45, 115:

    agedum, dictatorem creemus... Pulset tum mihi lictorem qui sciet, etc.,

    Liv. 2, 29, 12; Cic. Phil. 10, 3, 6; id. Or. 23, 78; 71, 235; Liv. 4, 22, 11; 5, 16, 10; 9, 11, 4.—
    B.
    Referring to a time subsequent to a time mentioned, then, thereupon.
    1.
    Simple sequence in time.
    (α).
    Time proper (only of an immediate sequence;

    otherwise deinde, postea, etc., are used): tum cum corde suo divum pater atque hominum rex Effatur, etc.,

    Enn. Ann. 179:

    dico ei quo pactod eam viderim erilem nostram filiam sustollere. Extimuit tum illa,

    Plaut. Cist. 2, 3, 9; id. Bacch. 3, 3, 29; id. As. 4, 1, 58: tum ille egens forte adplicat Primum ad Chrysidis patrem se. Ter. And. 5, 4, 21; id. Eun. 3, 1, 17; Cato, R. R. 48 (49); 135 (136); so id. ib. 112 (113): equos quinto anno... amittere binos (dentes);

    tum renascentes eis sexto anno impleri,

    Varr. R. R. 2, 7, 2 sq.: collo [p. 1909] cari jussit hominem in aureo lecto, abacosque complures ornavit... Tum ad mensam eximia forma pueros jussit consistere, eosque, etc., Cic. Tusc. 5, 21, 61:

    dixerat hoc ille, cum puer nuntiavit venire ad eum Laelium... Tum Scipio e cubiculo est egressus, etc.,

    id. Rep. 1, 12, 18; id. Div. 2, 66, 135; id. Clu. 14, 40; id. Cat. 3, 5, 10; id. Ac. 2, 5, 13; id. Div. 1, 35, 77:

    hostes suos ab oppugnatione reduxerunt. Tum suo more conclamaverunt ut, etc.,

    Caes. B. G. 5, 26; cf. id. ib. 7, 64; 5, 43 fin.;

    5, 48: adsurgentem ibi regem cuspide ad terram adfixit. Tum spolia caputque abscisum spiculo gerens... hostes fudit,

    Liv. 4, 19, 5; 5, 21, 1; 1, 26, 9; 1, 18, 10; 1, 20, 1; 1, 22, 6; 1, 28, 4; 1, 28, 9; 2, 24, 4;

    3, 8, 11, etc.: tum Caesar cum exercitu Thessaliam petit,

    Vell. 2, 52, 1; Val. Max. 5, 1, 3; Curt. 4, 3, 7; Tac. A. 3, 28; 11, 35; id. H. 4, 84; Ov. M. 2, 122; 4, 80; 7, 121; 10, 481; 14, 386; Flor. 1, 13, 12; Gell. 1, 19, 5; 1, 23, 5.—
    (β).
    In partic., foll. by an abl. absol.:

    tum, prope jam perculsis aliis tribunis, A. Verginius Caesoni capitis diem dicit,

    Liv. 3, 11, 9; 8, 32, 1; 10, 29, 12:

    tum omni spe perdita, Meherdates dolo ejus vincitur, traditurque victori,

    Tac. A. 12, 15; 12, 16:

    tum, ferro extracto, confestim exanimatus est,

    Nep. Epam. 9, 4.—
    (γ).
    Implying a connection between two events, hence, under these circumstances, accordingly, thereupon:

    at pater omnipotens ira tum percitus acri... Phaethonta... Deturbavit in terram,

    Lucr. 5, 399:

    madefactum iri Graeciam sanguine... tum neque te ipsum non esse commotum, Marcumque Varronem et M. Catonem... vehementer esse perterritos,

    Cic. Div. 1, 32, 68; cf. id. ib. 1, 34, 76; Caes. B. G. 4, 25; cf. id. ib. 5, 49; 5, 51;

    7, 59: quippe quibus nec domi spes prolis, nec cum finitimis conubia essent. Tum ex consilio patrum Romulus legatos circa vicinas gentes misit,

    Liv. 1, 9, 2; 3, 26, 1; 3, 31, 7; 4, 45, 7.—
    2.
    Enumeration of a series of events; the co-ordinate clauses introduced by tum... tum, or primum (primo)... deinde... tum, etc.
    (α).
    Succession of time proper:

    ducem Hannibali unum e concilio datum (a Jove), tum ei ducem illum praecepisse ne respiceret, illum autem respexisse, tum visam beluam vastam, etc.,

    Cic. Div. 1, 24, 49; 1, 27, 57; 2, 28, 58 sq.:

    primo... deinde... tum... tum,

    id. Fin. 1, 16, 50; 5, 23, 65; id. Tusc. 5, 2, 5:

    primum... deinde... tum... postremo,

    id. N. D. 2, 1, 3; 3, 3, 6: primum colonos inde Romanos expulit: inde in Latinam viam transgressus, etc., inde Lavinium recepit; tum deinceps Corbionem, Vitelliam;

    postremum, etc.,

    Liv. 2, 39, 4:

    primi consules sub jugum missi, tum ut quisque gradu proximus erat, tum deinceps singulae legiones,

    id. 9, 6, 1:

    primo... deinde... tum... tum,

    id. 21, 22, 8; id. praef. 9; 3, 28, 8: 5, 39, 7;

    23, 23, 6: deinde... deinde... Tum... post quas, etc.,

    Curt. 3, 3, 24: primum... deinde... deinde... tum... postea, Masur. Gabin. ap. Gell. 5, 13, 5; Gai. Inst. 4, 60.—
    (β).
    So in partic.: tum (also hic, et;

    not deinde or postea), to denote the succession of speakers in dialogue: immo duas dabo, inquit adulescens... Tum senex ille: Si vis, inquit, quattuor sane dato,

    Plaut. Stich. 4, 1, 46 dub.:

    tum Piso... inquit, etc. Tum Quintus... inquit, etc. Hic ego... inquam, etc. Tum ille... inquit, etc. Tum Piso... inquit, etc. Et ille ridens... inquit, etc. Tum Piso exorsus est, etc.,

    Cic. Fin. 5, 1, 2 sqq.:

    tum Atticus... inquit, etc. Tum ille... inquit, etc. Tum Brutus, etc. Tum ille, etc. Tum Atticus, etc. Tum Pomponius... inquit, etc.,

    id. Brut. 3, 11 sqq., and through the whole treatise; cf. id. Ac. 1, 2, 4; 1, 3, 9; 1, 4, 13; 1, 12, 43 and 44; 2, 19, 63; id. N. D. 1, 6, 15 sqq.; id. Rep. 1, 13, 19 sqq.; Liv. 7, 10, 2 sqq.; 23, 12, 8; Tac. Dial. 3; 15; 25; 42; Gell. 3, 1, 11 sqq.; 18, 1, 9 sqq.; Ov. M. 14, 594.—
    (γ).
    Transf., of sequence or succession of thought, passing into mere co-ordination (v. C. 2. b, g), then... again... furthermore:

    qui mi in cursu obstiterit, faxo vitae is obstiterit suae. Prius edico ne quis, etc. Tum pistores scrofipasci qui, etc. Tum piscatores.... Tum lanii autem qui, etc.,

    Plaut. Capt. 4, 2, 28; 4, 2, 34; 4, 2, 39: (res familiaris) primum bene parta sit, tum quam plurimis se utilem praebeat, deinde augeatur ratione, diligentia, etc., Cic. Off. 1, 26, 92; id. Ac. 2, 47, 146; id. Tusc. 1, 28, 68 sq.; 5, 40, 117; id. Ac. 2, 10, 30; id. de Or. 1, 42, 190; id. Cat. 4, 3, 5; id. Agr. 1, 2, 5; id. Clu. 2, 6; Liv. 3, 26, 11.—
    C.
    Hence, as co-ordinating conjunction, introducing an additional assertion, or thought.
    1.
    Alone, = praeterea, and then, besides, also, moreover, on the other hand (freq. in ante-class. style and in Cic.;

    rare in Livy and post-Aug. prose): argenti aurique advexit multum, lanam purpuramque multam... tum Babylonica peristromata, etc.,

    Plaut. Stich. 2, 3, 54; id. Rud. 2, 4, 10; id. Bacch. 4, 3, 71; 4, 8, 17; id. Ps. 3, 2, 78; id. Aul. 1, 2, 6; 1, 3, 16; id. Men. 5, 5, 41; id. Mil. 4, 2, 13; id. Pers. 1, 3, 15; 4, 2, 3; Ter. And. 1, 5, 27; 1, 2, 21; 2, 3, 7; id. Eun. prol. 4; 5, 6, 15; id. Heaut. 2, 1, 16; Lucr. 4, 680; cf. id. 1, 494; 4, 1152:

    magnum ingenium L. Luculli, magnumque optimarum artium studium, tum omnis ab eo percepta doctrina... caruit omnino rebus urbanis,

    Cic. Ac. 2, 1, 1; 2, 14, 43; id. Div. 1, 24, 50; 1, 42, 94; id. de Or. 1, 46, 201; id. Off. 1, 6, 19; id. Fin. 1, 6, 21; 2, 16, 53; id. Leg. 1, 5, 17; 1, 9, 26; id. Rab. Post. 14, 40; id. Phil. 13, 12, 26:

    altera ex parte Bellovaci instabant, alteram Camulogenus tenebat: tum legiones a praesidio interclusas maximum flumen distinebat,

    Caes. B. G. 7, 59; id. B. C. 3, 49: naves convenerunt duae Punicae quinqueremes;

    duae ab Heraclea triremes... tum quinque Rhodiae quadriremes,

    Liv. 42, 56, 6; 1, 40, 4; Sen. Vit. Beat. 3, 4; Just. 5, 10, 3.—Sometimes connecting two terms of the same clause, with the force of cum... tum (v. infra, 3. d.):

    quot me censes homines jam deverberasse, hospites tum civis?

    Ter. Phorm. 2, 2, 14:

    faciendum est igitur nobis ut... veteranorum, tum legionis Martiae quartaeque consensus... confirmetur,

    Cic. Phil. 3, 3, 7; Liv. 28, 43, 1 (in co-ordination often with etiam, autem, and sometimes with praeterea and porro; v. III. infra).—
    2.
    Tum as correlative of a preceding tum.
    (α).
    With an added assertion or thought: ita est haec hominum natio: voluptarii atque potatores, Tum sycophantae... plurimi In urbe habitant;

    tum meretrices mulieres Nusquam perhibentur blandiores gentium,

    Plaut. Men. 2, 1, 35; id. Ep. 2, 2, 28; id. Mil. 3, 1, 100; 3, 1, 102.—
    (β).
    Tum... tum = nunc... nunc (modo... modo), sometimes... sometimes, now... now, at one time... at another (freq. in Cic., not in Caes., rare in Liv., and very rare in postAug. writers):

    tum huc, tum illuc inretitos impedit piscis,

    Plaut. Truc. 1, 1, 17:

    tum hoc mihi probabilius, tum illud videtur,

    Cic. Ac. 2, 43, 134:

    mihi... tum hoc tum illud probabilius videtur,

    id. Off. 3, 7, 33; so id. Am. 4, 13; id. Sen. 13, 45; id. Top. 7, 31; id. N. D. 2, 19, 49:

    (alvus) tum restringitur, tum relaxatur,

    id. ib. 2, 54, 136; id. Rep. 3, 13 (14), 23; id. Leg. 2, 7, 16; id. Or. 63, 212; id. Sen. 3, 7; id. Inv. 1, 37, 66:

    dictator tum appellare tum adhortari milites,

    Liv. 8, 39, 4; Suet. Ner. 1; Gell. 1, 11, 15.—Tum may be repeated several times:

    plerique propter voluptatem tum in morbos graves, tum in damna, tum in dedecora incurrunt,

    Cic. Fin. 1, 14, 47; 3, 7, 26;

    so three times,

    id. N. D. 1, 12, 29; 1, 14, 37; 1, 15, 39; id. Inv. 1, 52, 98; id. Or. 3, 45, 177; id. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 2, 17, 43; id. Top. 25, 96;

    four times,

    id. N. D. 1, 43, 120; 2, 20, 52; 2, 39, 101; id. Verr. 2, 4, 34, § 75;

    five times,

    id. N. D. 2, 5, 14; id. Inv. 1, 13, 17; 1, 41, 76; id. Verr. 2, 5, 36, § 94;

    six times,

    id. ib. 1, 53, 120;

    seven times,

    Quint. 9, 4, 133;

    nine times,

    Cic. N. D. 2, 50, 51.—And in chronological order (to be distinguished from the instances B. 2. a and g):

    Atheniensium (rem publicam constituerunt) tum Theseus, tum Draco, tum Solo, tum Clisthenes, tum multi alii,

    at different times, successively, Cic. Rep. 2, 1, 2.—
    (γ).
    Preceded or followed by other co-ordinate words (alias, modo, aliquando, aut... aut, nunc... nunc):

    ex quo intellegitur qualis ille sit quem tum moderatum, alias modestum, tum temperantem, alias constantem continentemque dicimus,

    Cic. Tusc. 4, 16, 36:

    tum... tum... aliquando,

    id. Div. 2, 2, 6:

    tum... tum... aut... aut,

    id. Or. 61, 204:

    modo... tum autem,

    id. N. D. 2, 40, 142:

    nunc... nunc... tum... tum,

    Flor. 1, 17, 5.—
    (δ).
    Tum... tum = et... et, both... and, not only... but also, partly... partly, without regard to time, the second term being frequently strengthened by etiam (mostly post-Aug.):

    Milo Compsam oppugnans, ictusque lapide tum Clodio, tum patriae, quam armis petebat, poenas dedit,

    Vell. 2, 68, 3:

    Muciam et Fulviam, tum a patre, tum a viro utramque inclitam,

    Val. Max. 9, 1, 8:

    Caesar Pompejo tum proprias, tum etiam filiae lacrimas reddidit,

    id. 5, 1, 10; Quint. 7, 3, 18; Sen. Q. N. 4, 2, 28; id. Clem. 1, 19, 2; Front. Aquaed. 1; Tac. A. 12, 33; Suet. Tit. 3; Nep. praef. 8;

    and with etiam,

    Val. Max. 2, 2, 8; 5, 9, 1; 7, 6 prooem.; Nep. Them. 2, 3.—
    3.
    As correlative with a preceding cum, introducing particular after a universal or a stronger or more important assertion after a weaker or less important.
    a.
    Connecting complete sentences with different predicates, cum... tum = as... so, while... (tum being not translated; ante-class. cum always with indic.; class. with subj. or indic.):

    quom antehac te amavi, et mihi amicam esse crevi... tum id mihi hodie aperuisti,

    Plaut. Cist. 1, 1, 2; id. Truc. 4, 1, 6:

    quom id mihi placebat, tum uno ore omnes omnia Bona dicere,

    Ter. And. 1, 1, 69; id. Phorm. 1, 4, 10:

    quae cum res tota ficta sit pueriliter, tum ne efficit quidem quod vult,

    Cic. Fin. 1, 6, 19; id. Tusc. 5, 39, 13; id. Fam. 13, 16, 1; and so with subj., id. N. D. 1, 1, 1; id. Off. 3, 2, 5; id. Lael. 7, 23; id. Brut. 39, 145; 11, 250:

    cum omnium rerum simulatio est vitiosa, tum amicitiae repugnat maxime,

    id. Lael. 25, 91; id. Div. 2, 27, 58; and so with indic., id. Planc. 33, 80; id. Tull. 4, 8; id. Div. in Caecil. 20, 65; id. Sest. 1, 2; id. Fam. 16, 4, 4:

    haec cum merito ejus fieri intellegebat, tum magni interesse arbitrabatur, etc.,

    Caes. B. G. 5, 4; 3, 16; id. B. C. 1, 58; Liv. 3, 34, 1; 4, 53, 4.—
    b.
    Clauses with the same predicate, which is placed after the first clause (always with indic.):

    nam mihi, cum multa eximie divineque videntur Athenae tuae peperisse, tum nihil melius illis mysteriis quibus, etc.,

    Cic. Leg. 2, 14, 36; id. Tusc. 4, 18, 42; id. Phil. 2, 5, 12; Liv. 4, 46, 10; 6, 38, 10.—
    c.
    Clauses with a common predicate placed before both co-ordinate terms, cum... tum = not only, but also; as... so especially:

    visa est Arcesilae cum vera sententia, tum honesta et digna sapiente,

    Cic. Ac. 2, 24, 77; id. Fin. 1, 16, 51; 2, 35, 119; 3, 1, 3:

    movit patres conscriptos cum causa tum auctor,

    Liv. 9, 10, 1; 4, 57, 2; Suet. Ner. 46 init.
    d.
    With a common predicate after both co-ordinate terms:

    quom virum tum uxorem, di vos perdant,

    Plaut. Men. 4, 2, 103:

    luxuria cum omni aetati turpis tum senectuti foedissima est,

    Cic. Off. 1, 34, 123; id. Clu. 59, 161; id. Verr. 2, 1, 34, § 86; id. N. D. 1, 21, 57; id. Deiot. 9, 26; id. Clu. 16, 46:

    concitatos animos flecti quam frangi putabat cum tutius tum facilius esse,

    Liv. 2, 23, 15; 6, 9, 8; 1, 57, 1; 10, 26, 13; Tac. Dial. 5.—With tum several times repeated:

    quem pater moriens cum tutoribus et propinquis, tum legibus, tum aequitati magistratuum, tum judiciis vestris commendatum putavit,

    Cic. Verr. 2, 1, 58, § 151; cf. esp. id. Planc. 40, 95. —
    e.
    Tum, in this construction, is freq. strengthened,
    (α).
    By vero:

    cum haec sunt videnda, tum vero illud est hominis magni, etc.,

    in particular, Cic. Clu. 58, 159; id. Mur. 27, 55; id. Phil. 3, 5, 12; 7, 3, 9; cf. id. Or. 1, 23, 106; 3, 16, 60; Liv. 34, 39, 9; Quint. 12, 1, 25.—
    (β).
    By maxime, above all, most of all, especially, chiefly:

    cum omnibus in rebus temeritas in adsentando turpis est, tum in eo loco maxime in quo ju dicandum est quantum, etc.,

    Cic. Div. 1, 4, 7; id. Tusc. 4, 1, 1; 5, 12, 36; id. Rosc. Am. 25, 69:

    cum infamia atque indignitas rei impediebat, tum maxime quod, etc.,

    Caes. B. G. 7, 56; Sall. J. 43, 5; Liv. 1, 8, 2; Suet. Claud. 30; Quint. 6, 1, 29.—
    (γ).
    By praecipue, especially, chiefly, above all:

    cum omnium sociorum provinciarumque rationem diligenter habere debetis, tum praecipue Siciliae,

    Cic. Verr. 2, 2, 1, § 2; id. Fam. 13, 11, 3:

    fortuna quae plurimum potest cum in reliquis rebus, tum praecipue in bello,

    Caes. B. C. 3, 68; Liv. 22, 43, 11; 1, 40, 3; Quint. 1, 1, 29; 1, 10, 13; 5, 10, 106; Plin. Ep. 4, 3, 2.—
    (δ).
    By inprimis, chiefly, principally:

    cum multa non probo, tum illud inprimis quod, etc.,

    Cic. Fin. 1, 6, 18; id. Fam. 12, 22, 3.—
    (ε).
    By cumprimis, chiefly, principally: quapropter bene cum superis de rebus habenda Nobis est ratio... tum cumprimis Unde anima atque animi constet [p. 1910] natura videndum, Lucr. 1, 131.—
    (ζ).
    By certe, especially, at least, assuredly:

    at cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis,

    Cic. Fin. 4, 5, 13; id. Fam. 7, 4; cf. Quint. 2, 1, 10.—
    (η).
    By nimirum, assuredly, undoubtedly:

    cum plurimas... commoditates amicitia contineat, tum illa nimirum praestat omnibus quod, etc.,

    Cic. Am. 7, 23. —
    (θ).
    By etiam, besides, as well:

    cum omnes omnibus ex terris homines improbos audacesque collegerat, tum etiam multos fortes viros et bonos... tenebat,

    Cic. Cael. 6, 14; id. Ac. 2, 10, 31; id. Tusc. 1, 1, 2:

    quos tu cum memoriter, tum etiam erga nos amice et benevole collegisti,

    id. Fin. 1, 10, 34; id. Verr. 2, 3, 23, § 56:

    cum sua virtute, tum etiam alienis vitiis,

    id. Leg. 23, 67; id. Fin. 2, 12, 38; id. N. D. 2, 37, 95; id. de Or. 3, 60, 225; Liv. 1, 21, 2; 7, 23, 6; 7, 32, 10; Val. Max. 7, 2, 3; 3, 2, 10; 9, 6, 3; Quint. 9, 1, 20; 9, 4, 143.—
    (ι).
    By quoque, also, besides, as well:

    cum potestas major, tum vir quoque potestati par hostes trans Anienem submovere,

    Liv. 4, 17, 11; 1, 22, 2; cf. Quint. 12, 10, 72.—
    (κ).
    By et, also, besides, too:

    cujus mortem cum luctus civitatis, tum et dictaturae undecim insignem fecere,

    Just. 19, 1, 7.—
    (λ).
    By praeterea, moreover, besides:

    dicimus C. Verrem cum multa libidinose fecerit, tum praeterea quadringentiens sestertium ex Sicilia abstulisse,

    Cic. Verr. 1, 18, 56.
    II.
    Tum as correlative of dependent clauses (freq. in ante - class. writings and Cic., rare in post-Aug. writings).
    A.
    With temporal clauses, introduced by cum, = at the time when, at a time when.
    1.
    Referring to definite past time.
    a.
    Tum as antecedent of cum:

    jam tum cum primum jussit me ad se arcessier, Roget quis, Quid tibi cum illa?

    Ter. Eun. 3, 3, 4; id. Heaut. 2, 3, 21:

    qui (Hercules) tum dolore frangebatur cum immortalitatem ipsa morte quaerebat,

    Cic. Tusc. 2, 8, 20:

    bene apud majores nostros senatus tum cum florebat imperium decrevit ut, etc.,

    id. Div. 1, 41, 91; id. Phil. 2, 44, 114; id. Div. 1, 17, 30; id. Verr. 2, 2, 66, § 160; id. Clu. 33, 89; id. Verr. 1, 2, 5; id. Brut. 2, 7; 23, 89; id. Off. 3, 27, 100; id. Agr. 2, 24, 64; id. Phil. 2, 39, 100; 3, 4, 11:

    tum mittendos legatos fuisse cum Perseus Graecas urbes obsideret,

    Liv. 45, 3, 7:

    tum cum Vipereos sparsi... dentes,

    Ov. M. 4, 572; id. H. 3, 23; Val. Max. 6, 1, 12.—After pluperf.:

    nam tum cum in Asia res magnas permulti amiserant scimus Romae solutione impedita fidem concidisse,

    Cic. Imp. Pomp. 7, 19; Val. Max. 3, 6, 1; 2, 8, 15 fin. —Tum inserted in the temporal clause:

    cum Davo egomet vidi jurgantem ancillam... quom ibi me adesse neuter tum praesenserat,

    Ter. And. 5, 1, 20.—
    b.
    Tum, introducing the apodosis of the temporal clause (generally not transl. in Engl.).
    (α).
    Of coincident events, cum... tum = while: quom genui tum morituros scivi, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. Rel. v. 361 Vahl.); Ter. Phorm. 3, 2, 18:

    cum minime videbamur, tum maxime philosophabamur,

    Cic. N. D. 1, 3, 6; id. Agr. 2, 11, 26; id. Cael. 26, 63; id. Phil. 3, 5, 13:

    cum pavida mulier nullam opem videret, tum Tarquinius fateri amorem, orare, etc.,

    Liv. 1, 58, 3; 5, 11, 4. —
    (β).
    Tum = deinde, usu. after a pluperf.:

    id cum Sulla fecisset, tum ante oppidum Nolam Samnitium castra cepit,

    Cic. Div. 1, 33, 72; id. Brut. 92, 319; id. Ac. 2, 3, 9; 2, 3, 15; id. Fin. 1, 8, 26; id. Tusc. 4, 20, 45; id. Div. 1, 25, 53; 2, 2, 7; id. Rep. 2, 25, 47; Liv. 21, 11, 8; cf. id. 1, 26, 7; 23, 22, 4.—Inserted in the apodosis:

    cum jam humanae opes egestae a Veis essent, amoliri tum deum dona,

    Liv. 5, 22, 3.—
    2.
    Referring to definite present time:

    quem esse negas, eundem esse dicis. Cum enim miserum esse dicis, tum eum qui non sit, dicis esse,

    Cic. Tusc. 1, 6, 12.—
    3.
    Referring to indefinite time.
    a.
    As antecedent of the clause, = at the time when, at a time when, whenever: hominum inmortalis est infamia;

    etiam tum vivit quom esse credas mortuam,

    Plaut. Pers. 3, 1, 28; id. As. 1, 3, 55; id. Merc. 3, 2, 7; Cato, R. R. 31:

    nec sibi enim quisquam tum se vitamque requirit Cum pariter mens et corpus sopita quiescunt,

    Lucr. 3, 919; 4, 444; 4, 455;

    4, 1166: omnis praedictio mali tum probatur cum ad praedictionem cautio adjungitur,

    Cic. Div. 2, 25, 54; id. Fin. 2, 32, 104; id. N. D. 2, 3, 9: tum cum sine pondere suci Mobilibus ventis arida facta volant, Ov. H. 5, 109; Cic. Ac. 1, 12, 44; 2, 27, 88; id. Fin. 4, 8, 20; id. Tusc. 3, 9, 20; 5, 26, 73; id. N. D. 1, 4, 9; id. Off. 1, 27, 93.—Tum maxime... cum plurimum = eo magis quo magis:

    eam (partem animi) tum maxime vigere cum plurimum absit a corpore,

    Cic. Div. 1, 32, 70; so, cum maxime... tum maxime; v. b. a foll.—
    b.
    Tum introducing the apodosis.
    (α).
    As coincident:

    quom amamus, tum perimus,

    Plaut. Truc. 1, 2, 94:

    ulmus, cum folia cadunt, tum iterum tempestiva est,

    Cato, R. R. 17; so id. ib. 155 (156):

    cum ea quae quasi involuta fuerunt, aperti sunt, tum inventa dicuntur,

    Cic. Ac. 2, 8, 26; id. Fin. 5, 10, 29; 1, 17, 57; id. N. D. 2, 52, 129; 1, 19, 49; id. Imp. Pomp. 6, 15.—Cum maxime... tum maxime = quo magis eo magis:

    nam quom pugnabant maxume, ego tum fugiebam maxume,

    Plaut. Am. 1, 1, 45:

    quamobrem omnes, cum secundae res sunt maxume, tum maxume Meditari secum oportet, etc.,

    Cic. Tusc. 3, 14, 30 poet. —
    (β).
    As subsequent:

    ad legionem quom itum, adminiculum eis danunt tum jam aliquem cognatum suum,

    Plaut. Most. 1, 2, 47:

    eo cum accessit ratio argumentique conclusio... tum et perceptio eorum omnium apparet,

    Cic. Ac. 2, 10, 30; 2, 41, 128; id. Fin. 5, 9, 24; 1, 20, 69; 5, 15, 41; id. Tusc. 1, 4, 8; 1, 24, 58; 3, 2, 3; id. N. D. 2, 48, 123; id. Div. 2, 19, 44.—
    4.
    Referring to future time.
    (α).
    Tum as antecedent of cum:

    quom mi haec dicentur dicta, tum tu, furcifer, quasi mus in medio pariete vorsabere,

    Plaut. Cas. 1, 51; id. Bacch. 3, 4, 20:

    non committam ut tum haec res judicetur cum haec frequentia Roma discesserit,

    Cic. Verr. 1, 18, 54; id. Agr. 2, 17, 44; 2, 25, 67; id. Fin. 4, 22, 62; id. Tusc. 1, 20, 46; Liv. 23, 13, 4; 41, 10, 7; Ov. M. 2, 651; id. H. 15, 293; Nep. Them. 6, 5.—
    (β).
    Tum introducing the apodosis:

    quom videbis, tum scies,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 37; 4, 6, 30:

    de quo cum perpauca dixero, tum ad jus civile veniam,

    Cic. Leg. 1, 12, 34; id. Clu. 2, 6; 4, 9; Liv. 3, 56, 10.—
    B.
    With temporal clause, introduced by ubi.
    1.
    Tum as antecedent of the clause (very rare):

    vitem novellam resecare tum erit tempus ubi valebit,

    Cato, R. R. 33:

    tum tu igitur demum id adulescenti aurum dabis, ubi erit locata virgo in matrimonium?

    Plaut. Trin. 3, 3, 52.—
    2.
    Tum introducing the apodosis.
    (α).
    Referring to definite past time (tum always = deinde):

    ubi eorum dolorem majorem quam ceterorum cognovi, tum meum animum in illos, tum mei consilii causam proposui, tum eos hortatus sum, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140; Sall. J. 94, 3:

    ubi illuxit, et Romanis Punica et Gallica arma cognita, tum dubitationem exemere,

    Liv. 25, 10, 5; 1, 9, 10; 4, 57, 3; 9, 43, 16; 21, 25, 12; 23, 11, 4.—
    (β).
    Referring to indefinite time:

    post ubi tempust promissa jam perfici, Tum coacti necessario se aperiunt,

    Ter. And. 4, 1, 8: Cato, R. R. 3 init.; 17:

    ubi jam morbi se flexit causa... Tum quasi vaccillans primum consurgit,

    Lucr. 3, 503; 6, 129; 6, 526.—
    (γ).
    Referring to future time:

    otium ubi erit, tum tibi operam ludo et deliciae dabo,

    Plaut. Rud. 2, 4, 13; id. Stich. 4, 2, 14:

    ubi tu voles, Ubi tempus erit, sat habet si tum recipitur,

    Ter. Eun. 3, 2, 32; Plaut. Truc. 4, 4, 18; id. Bacch. 4, 3, 72; id. Pers. 4, 7, 19; id. Cas. 3, 2, 27:

    ut ubi id interrogando argumentis firmavero, tum testes ad crimen accommodem,

    Cic. Verr. 1, 18, 55:

    ubi haerere jam aciem videris, tum terrorem equestrem infer,

    Liv. 6, 12, 10; 22, 55, 8.—
    C.
    With a temporal clause introduced by postquam.
    1.
    Tum as antecedent of the clause (very rare):

    Flaminius qui ne quieto quidem hoste ipse quieturus erat, tum vero postquam res sociorum ante oculos prope suos ferri vidit, suum id dedecus ratus, etc.,

    Liv. 22, 3, 7; Val. Max. 3, 8, 1 (v. infra, III. A. 2. a. b).—
    2.
    Tum introducing the apodosis (always = deinde).
    (α).
    Referring to definite past time:

    posteaquam e portu piratae exierunt, tum coeperunt quaerere homines, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 38, § 100; Sall. J. 106, 6; 84, 1; id. Cat. 51, 40 (al. tunc):

    postquam satis virium collectum videbat, tum ex suis unum sciscitatum Romam ad patrem misit,

    Liv. 1, 54, 5; 3, 66, 5; 6, 13, 4; 22, 48, 4; 25, 10, 6; Gell. 5, 3, 6.—
    (β).
    Referring to indefinite time: postquam vero commoditas quaedam... dicendi copiam consecuta est, tum ingenio freta malitia pervertere urbes adsuevit, Cic. Inv. 1, 2, 3.—
    D.
    With a temporal clause introduced by ut.
    1.
    Tum as antecedent of the clause (very rare):

    tum vero ingentem gemitum dat Ut spolia, ut currus, utque ipsum corpus amici... conspexit,

    Verg. A. 1, 485; cf. id. ib. 12, 218.—
    2.
    Tum introducing the apodosis.
    (α).
    Of definite past time:

    nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi, puto, prae timore hic excidisse Cistellam,

    Plaut. Cist. 4, 2, 46:

    sed ut intellectum est quantam vim haberet accurata... oratio, tum etiam magistri dicendi multi subito exstiterunt,

    Cic. Brut. 8, 30; id. Phil. 9, 4, 9; Liv. 24, 44, 10; id. 21, 54, 9; 23, 34, 6.—
    (β).
    Referring to future time:

    neque ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,

    Cic. de Or. 2, 34, 146:

    traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum, si eam Romanus rite emisisset, victoriam de Vejentibus dari (= si quando),

    Liv. 5, 15, 11 Weissenb. ad loc.—
    E.
    With a temporal clause introduced by quando.
    1.
    Tum as antecedent of the clause.
    (α).
    Of definite past time:

    auctoritatem senatus exstare sentio, tum, quando Alexandro mortuo, legatos Tyrum misimus,

    Cic. Agr. 2, 16, 41.—
    (β).
    Of future time:

    at scire tum memento quando id quod voles habebis,

    Plaut. Capt. 2, 1, 41; id. Mil. 3, 1, 213; id. Most. 3, 1, 136; id. Men. 5, 7, 57:

    utinam tum essem natus quando Romani dona accipere coepissent,

    Cic. Off. 2, 21, 75.—
    2.
    Tum introducing the apodosis.
    (α).
    Of indefinite time (quando = whenever):

    quando esurio tum crepant (intestina),

    Plaut. Men. 5, 5, 27; id. Truc. 1, 1, 15; id. Ps. 4, 7, 85:

    quando mulier dotem marito dabat, tum quae ex suis bonis retinebat reciperare dicebatur,

    Gell. 17, 6, 6; 7 (6), 14, 4.—
    (β).
    Of future time:

    at tu, quando habebis, tum dato,

    Plaut. Men. 3, 3, 23:

    quando ab eadem parte sol eodemque tempore iterum defecerit, tum signis omnibus ad principium revocatis, expletum annum habeto,

    Cic. Rep. 6, 22, 24:

    quando mihi usus venerit, tum quaeram ex te atque discam,

    Gell. 6 (7), 17, 4.—
    F.
    In the apodosis after simul ac:

    an simul ac nubes successere, ipse in eas tum Descendit (Juppiter), prope ut hinc teli determinet ictus?

    Lucr. 6, 402.—
    G.
    With a temporal clause introduced by dum.
    1.
    Tum as antecedent:

    sanctius visum est nomen Augusti, ut scilicet jam tum dum colit terras, ipso numine ac titulo consecretur,

    Flor. 2, 33, 66 (4, 12, 66).—
    2.
    Tum introducing the apodosis:

    dum habeat, tum amet,

    Plaut. Truc. 2, 1, 23:

    dum se glomerant... tum pondere turris Procubuit,

    Verg. A. 9, 540.—
    H.
    As antecedent of quamdiu:

    qui cum tibi amicus non modo tum fuerit quamdiu tecum in provincia fuerit, verum etiam nunc sit cum, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 24, § 58.—
    K.
    Denoting a logical consequence after quando and cum:

    quando ergo erga te benignus fui... tum te mihi benigne itidem addecet... referre gratiam,

    Plaut. Rud. 5, 3, 35:

    cum magnus numerus deesset, tum iste homo nefarius in eorum locum... substituere coepit cives Romanos,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72.—
    L.
    After relative clauses denoting time: qua tempestate Paris Helenam innuptis junxit nuptiis, Ego tum gravida expletis jam fere ad pariendum mensibus, Poet. ap. Cic. de Or. 3, 58, 219 (Trag. Rel. p. 246 Rib.).—
    M.
    With conditional clauses.
    1.
    With a conditional clause introduced by si, sin, ni (not nisi).
    (α).
    Tum as antecedent of clause:

    tum pol ego interii, homo si ille abiit,

    Plaut. Ps. 4, 1, 6; id. Men. 2, 2, 71; Ter. Heaut. 4, 3, 40:

    si tenuis causa est, tum etiam argumentandi tenue filum,

    Cic. Or. 36, 124; id. Rep. 1, 40, 62; 2, 9, 15; id. Fin. 1, 19, 63; id. N. D. 1, 6, 13; id. Verr. 2, 3, 47, § 112:

    tum vero ego nequiquam Capitolium servaverim si civem in servitutem duci videam,

    Liv. 6, 14, 4; 3, 9, 11; 6, 14, 4; 7, 34, 14; Cato ap. Plin. 29, 1, 7, § 14; Gell. 2, 12, 1 sq.; 4, 13, 1; 14, 2, 21.—
    (β).
    Tum introducing the apodosis:

    si triduum hoc hic erimus, tum arbores in te cadent,

    Plaut. Men. 2, 3, 30; id. Rud. 5, 2, 59; 3, 4, 49; id. As. 1, 3, 89; id. Rud. 1, 3, 13; id. Ps. 4, 1, 1; 4, 1, 48 (39); Ter. Eun. 2, 3, 64; 3, 1, 17; id. Phorm. 1, 3, 19; Cato, R. R. 26; cf. id. ib. 27:

    quod si, ut spero, cepero, tum vero litteras publice mittam,

    Cic. Fam. 2, 10, 3; id. Div. 1, 44, 100; cf. id. Ac. 2, 10, 32; id. Fin. 2, 4, 79; id. N. D. 3, 36, 87; id. Rep. 1, 43, 66: id. [p. 1911] Rosc. Am. 49, 142:

    si dimicandum erit, tum tu in novissimos te recipito,

    Liv. 7, 40, 13; 8, 10, 12; Hor. S. 1, 2, 97; Ov. M. 7, 32.—

    Esp., denoting the consequences of perjury in ancient formulas of oaths: si ego injuste illos homines dedier mihi exposco, tum patriae compotem me numquam siris esse,

    Liv. 1, 32, 7; 1, 24, 8; 22, 53, 11; hence, quid si falles? Me. Tum Mercurius Sosiae iratus siet, Plaut. Am. 1, 1, 239; 3, 2, 52; id. Aul. 4, 10, 50; cf. also Liv. 3, 64, 10.—
    2.
    With a condition contrary to fact.
    (α).
    Tum, antecedent of clause:

    tum esset ostentum, si anguem vectis circumplicavisset,

    Cic. Div. 2, 28, 62; id. Verr. 2, 2, 68, § 164:

    tum id audirem si tibi soli viveres,

    id. Marcell. 8, 25; id. Fin. 4, 13, 33; id. Div. 2, 35, 73.—
    (β).
    Tum introducing the apodosis:

    si quidem me amaret, tum istuc prodesset,

    Ter. Eun. 3, 1, 56:

    quodsi omnia nobis quae ad victum pertinent. suppeditarentur, tum optimo quisque ingenio, totum se in cognitione et scientia collocaret,

    Cic. Off. 1, 44, 158. —
    N.
    After an abl. absol.
    1.
    With perfect participles (= postquam or cum... tum), mostly with denique, vero, demum.
    (α).
    Referring to definite past time:

    ut morte ejus nuntiata tum denique bellum confectum arbitraretur,

    Cic. Mur. 16, 34:

    sed confecto proelio tum vero cerneres quanta vis animi fuisset in exercitu Catilinae,

    Sall. C. 61, 1:

    ita rebus divinis peractis tum de bello deque republica dictator rettulit,

    Liv. 22, 11, 1; 2, 29, 1; 2, 29, 3; 3, 56, 1; 5, 50, 8; Plin. 11, 20, 22, § 68.—
    (β).
    Referring to indefinite time:

    hisce omnibus rebus consideratis, tum denique id quod primum est dicendum, postremum soleo cogitare, quo utar exordio,

    Cic. Or. 2, 77, 315.—
    (γ).
    Referring to future time (the abl. absol. = a fut. perf.):

    ita prope XL. diebus interpositis tum denique se responsuros esse arbitrantur,

    Cic. Verr. 1, 10, 31; 1, 18, 54; id. Fin. 4, 13, 32; id. Scaur. Fragm. 10, 22.—
    2.
    With pres. participles (post-class.):

    tacentibus cunctis, tum ipse (dixit), etc.,

    Just. 12, 15, 6.
    III.
    Particular connections.
    A.
    With other particles of time.
    1.
    Jam tum, already at that time, i. e. earlier than might be anticipated:

    jam tum erat suspitio Dolo malo haec fieri,

    Ter. Eun. 3, 3, 8; cf. id. ib. 4, 4, 58; id. Phorm. 5, 8, 34:

    quippe etenim jam tum divom mortalia saecla Egregias animo facies vigilante videbant,

    Lucr. 5, 1169; 5, 1037:

    ut mihi jam tum divinasse ille (Romulus) videatur hanc urbem sedem aliquando summo esse imperio praebituram,

    Cic. Rep. 2, 5, 10; 2, 7, 12; id. Div. 2, 57, 118; id. Tusc. 4, 2, 4:

    jam tum in Palatio monte Lupercal hoc fuisse ludicrum ferunt,

    Liv. 1, 5, 1; 1, 7, 16; 1, 41, 7; 10, 21, 14;

    24, 49, 1: ut jam tum qualis futurus esset ostenderet,

    Suet. Dom. 1; Curt. 4, 6, 29.—
    2.
    Tum demum and tum denique, then only, then at length, then at last, not till then, i. e. later than might be expected, implying delayed action.
    a.
    Tum demum.
    (α).
    In gen.:

    adversisque in rebus noscere qui sit. Nam verae voces tum demum pectore ab imo Eiciuntur,

    Lucr. 3, 58:

    tum demum Liscus, oratione Caesaris adductus, quod antea tacuerat proponit,

    Caes. B. G. 1, 17; 5, 33; Sall. J. 46, 1:

    nec ante in campum degressi sunt quam, etc. Tum demum castra Etruscorum pro moenibus Fidenarum posita,

    Liv. 4, 17, 12; 45, 12, 6; 2, 20, 11; 5, 39, 2; 23, 19, 15 et saep.; Val. Max. 1, 6, 10; 1, 7, 4; Curt. 3, 12, 12; Tac. A. 3, 18; 3, 47.—
    (β).
    In partic., referring to clauses introduced by cum, ubi, si, or abl. absol. (v. II. A. B. L. M.), denoting absolute restriction to the terms of the clause:

    imo etiam ubi expolivero, magis hoc tum demum dices,

    Plaut. Poen. 1, 1, 60:

    tum demum mihi procax Academia videbitur si aut consenserint omnes, aut, etc.,

    Cic. N. D. 1, 6, 13:

    cum is Casilini eo die mansurum dixisset, tum demum cognitus est error,

    Liv. 22, 13, 8; Vell. 2, 115, 4; Val. Max. 3, 8, 1 fin.; 7, 2, 4; Curt. 3, 11, 6; Plin. Ep. 8, 20, 7.—
    (γ).
    Sometimes = nunc demum (anteclass.): victus es, Chaline. St. Tum nos demum vivere. Olympio. Gaudeo, Plaut. Cas. 2, 6, 65.—
    b.
    Tum denique.
    (α).
    In gen.:

    tum denique tauros in gregem redigo,

    Varr. R. R. 2, 5:

    injecta glaeba tumulus is (locus) ubi humatus est vocatur, ac tum denique multa religiosa jura complectitur,

    Cic. Leg. 2, 22, 57; id. Fin. 3, 22, 76; id. Tusc. 3, 26, 61: nequiquam temptati ut tum denique desisterent impediendo bello, Liv. 4, 55, 5; Ov. M. 4, 519; 7, 857; 10, 664.—
    (β).
    Referring to clauses with cum, etc. (v. II. A. B. L. M.):

    tum denique homines nostra intellegimus bona quom quae in potestate habuimus ea amisimus,

    Plaut. Capt. 1, 2, 33:

    quo cum venerimus, tum denique vivemus,

    Cic. Tusc. 1, 31, 75; 3, 31, 75; id. Leg. 2, 4, 10; id. Rep. 1, 6, 11; so,

    tum denique si,

    id. Fam. 14, 2, 3; id. Q. Fr. 1, 1, 10, § 29; id. Verr. 2, 2, 1, § 1:

    indicandum primum fuisse, dein petendum praesidium, postremo ni impetraretur, tum denique querendum,

    Liv. 23, 43, 2; Cato ap. Plin. 17, 18, 29, § 126 (for tum vero denique after ut, Cic. Phil. 9, 4, 9, v. II. D. 2. a).—
    3.
    Tum primum (rarely primo), then for the first time:

    tum genus humanum primum mollescere coepit,

    Lucr. 5, 1014:

    ludorum gratia quos tum primum anniversarios in circo facere constituisset,

    Cic. Rep. 2, 7, 12; id. Sen. 21, 78; Caes. B. G. 7, 11:

    ponte sublicio tum primum in Tiberi facto,

    Liv. 1, 33, 6; 2, 41, 3; 39, 22, 2; 2, 20, 6; 39, 49, 4; Vell. 2, 37, 5; Tac. A. 2, 27; id. H. 4, 57; Curt. 3, 12, 26. —
    4.
    With deinde, hic, postea, with consecutive force emphatic.
    a.
    Deinde tum (very rare):

    primum ea quae sumus acturi cogitare debemus, deinde tum dicere ac facere,

    Varr. L. L. 6, 6, 62.—
    b.
    Tum deinde.
    (α).
    = tum demum or tum denique, then at length, not till then, then only:

    nonne optime patronus occurrat prius conviciis luxuriae, etc., tum deinde narret de bonis Pallae? etc.,

    Quint. 4, 2, 27; 12, 10, 11:

    emam, aedificabo, credam, exigam, honores geram: tum deinde lassam senectutem in otium referam,

    Sen. Ep. 101, 4; Plin. 16, 44, 95, § 251.—So corresp. with cum:

    quas cum solus pertulisset, tum deinde comitia collegae subrogando habuit,

    Liv. 2, 8, 3 (Weissenb. demum, by conj.); Col. R. R. 1, 6, 13. —
    (β).
    = an emphatic deinde: nam praetermisit quod in prima parte sumere debuit;

    tum deinde eodem ipso quod omiserat quasi proposito ad confirmandum aliud utitur,

    Gell. 2, 8, 3; 13, 24 (23), 1; Just. 2, 1, 19.—
    c.
    With hic:

    hic tum repente Pacilius quidam accedit, ait, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94:

    hic ego tum ad respondendum surrexi,

    id. Clu. 18, 51; 27, 73:

    hic tum injectus est hominibus scrupulus,

    id. ib. 28, 76; id. Sest. 11, 25.—
    d.
    Tum postea:

    tum postea complorantibus nostris, dies quidem tandem inluxit,

    Gell. 19, 1, 3; so id. 14, 3, 10 (for quid tum postea, v. D. 1.).—
    5.
    With interim:

    unum, alterum, tertium annum Sassia quiescebat... Tum interim, Q. Hortensio, Q. Metello coss.... despondet ei filiam suam,

    Cic. Clu. 64, 179.—
    B.
    With particles of emphasis.
    1.
    Tum vero (sometimes tum enimvero or enimvero tum), then indeed, at that crisis, then if not before, etc., or merely = emphatic then, denoting either coincidence or sequence of action.
    (α).
    In gen.:

    discedit a Melino Cluentia. Tum vero illa egregia mater palam exsultare... coepit,

    Cic. Clu. 5, 14; 22, 61; id. Agr. 1, 1, 3; id. Verr. 2, 5, 41, § 107:

    semper equidem magno cum metu incipio dicere... tum vero ita sum perturbatus ut, etc.,

    id. Clu. 18, 51:

    tum vero dubitandum non existimavit quin ad eos proficisceretur,

    Caes. B. G. 2, 8; 5, 37; id. B. C. 1, 82; 2, 42:

    Aruns Tarquinius et Tullia minor... junguntur nuptiis. Tum vero in dies infestior Tulli senectus... coepit esse,

    Liv. 1, 47, 1; 2, 22, 6; 4, 49, 13; 10, 19, 12; 21, 45, 9; 21, 58, 5; Ov. M. 2, 227; 7, 685; Curt. 4, 13, 1; 3, 11, 5; Tac. Agr. 37.—And in enumerations:

    deinde... post autem... tum vero ipsam veterem Karthaginem vendunt,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    (β).
    As correlative of temporal or conditional clauses, and after abl. absol.:

    quod ubi Romam est nuntiatum, senatui metum injecit ne tum vero sustineri nec in urbe seditio, nec in castris posset,

    Liv. 5, 7, 4; Sall. J. 94, 3:

    tum vero... si,

    Cic. Fin. 1, 19, 63; Liv. 6, 14, 4 (v. II. M. 1. a, b).—With cum, Liv. 32, 12, 1:

    quae postquam frustra temptata rogumque parari... vidit, Tum vero gemitus... Edidit,

    Ov. M. 2, 621; Sall. J. 106, 6; 84, 1; id. Cat. 51, 40; v. C. 1. b. (so, tum vero denique after ut, Cic. Phil. 9, 4, 9; v. II. D. 2. and M. 1.).—
    2.
    Tum quidem, at that time, thereupon, then at least (usu. opposed to a later time): dixit sibi in somnis visum esse, etc. Et tum quidem incolumis exercitum liberavit; post triennium autem devovit se, etc., Cic. Div. 1, 24, 51; so,

    actum quidem,

    id. Fl. 25, 59; id. Lael. 11, 39:

    et tum quidem ab Dio Perseus in interiora regni recepit se... post dies paucos, etc.,

    Liv. 42, 39, 1; 1, 57, 10; 3, 2, 10;

    7, 17, 3.—Often in resuming the narrative after a digression: ac tum quidem regem... filium appellat,

    Curt. 4, 7, 25.—Merely emphatic:

    Duillio Cornelioque coss. etiam mari congredi ausus est. Tum quidem ipsa velocitas classis comparatae victoriae auspicium fuit,

    Flor. 1, 18 (2, 2), 7; so id. 1, 22 (2, 6), 20; 1, 40 (3, 5), 12.—With cum, Tac. Dial. 11.—
    3.
    Ne tum quidem, not even then:

    num quis horum miser hodie? Ne tum quidem, post spiritum extremum,

    Cic. Tusc. 1, 37, 89; id. Div. 1, 26, 55; id. Verr. 2, 2, 40, § 98:

    ubi ne tum quidem eos prodire intellexit,

    Caes. B. G. 1, 50; 7, 53; Tac. H. 5, 21; Curt. 3, 2, 18.—With cum:

    ille vere ne tum quidem miser cum ab Oroete in crucem actus est,

    Cic. Fin. 5, 30, 92; so id. Tusc. 5, 20, 57; id. Verr. 2, 5, 23, § 59; Liv. praef. 12; 39, 39, 11.—
    4.
    Tum maxime (sometimes tum cummaxime).
    (α).
    Especially at that time, chiefly then: illi sumposia, nos convivia quod tum maxime simul vivitur, Cic. Fam. 9, 24, 35; id. Leg. 2, 11, 26.—With cum:

    quae quidem vis tum maxime cognita est cum... M. Cato, legem suadens, in Galbam multa dixit,

    Cic. Brut. 23, 89; id. Sest. 21, 47; id. Par. 4, 1, 29.—
    (β).
    Just then, just at that moment (not ante-Aug.):

    regi, tum maxime captivos ex Illyrico vendenti,

    Liv. 43, 20, 3; 1, 10, 1:

    per totam aciem vulgatum est, castra amissa esse, et tum cummaxime ardere,

    id. 40, 32, 1; so,

    tum cummaxime,

    id. 43, 7, 8:

    corpus enim suum a caupone trucidatum tum maxime plaustro ad portam ferri,

    Val. Max. 1, 7, ext. 10; 2, 10, 2; 3, 2, 2 fin.; Curt. 3, 4, 14; 6, 6, 10; Plin. 2, 63, 63, § 154; Quint. 2, 15, 30; 2, 61, 31; Suet. Caes. 65; id. Calig. 53.—So with cum:

    et quod tum maxime Abydum oppugnaret cum rex ab Attalo et Rhodiis ultro se bello lacessitum diceret,

    Liv. 31, 18, 2; Sen. Ira, 1, 15, 2.—
    (γ).
    Strengthening the co-ordinate tum after cum, so especially; v. I. C. 3. e. b (for cum maxime... tum maxime and tum maxime... cum plurimum, v. II. A. 3. a. b.).—
    5.
    Tum potissimum = tum maxime, just then (rare):

    C. Caesar... tum potissimum acie commissa impeditos religione hostes vicit,

    Front. Strat. 2, 1, 16.—
    6.
    Etiam tum.
    (α).
    Even then:

    etiam tum vivit cum esse credas mortuam,

    Plaut. Pers. 3, 1, 28:

    totum se Servilio etiam tum tradidit,

    even then, at so late a time, Cic. Sest. 62, 130:

    etiam tum cum verisimile erit,

    id. Rosc. Am. 20, 57.— So with cum, Cic. Verr. 2, 1, 59, § 154; id. Dom. 13, 23; id. Sest. 38, 81.—
    (β).
    Still, as yet (also as one word; cf. etiamtum, and v. the foll. additional passages), Cic. Verr. 2, 4, 19, § 41; id. Fin. 3, 14, 48; id. Rep. 2, 12, 24; id. Arch. 3, 5; id. de Or. 2, 3, 12; id. Brut. 20, 80; id. Off. 2, 14, 47; Caes. B. C. 3, 93; Liv. 5, 40, 10; Val. Max. 9, 6, 3; Tac. A. 3, 72; Suet. Claud. 27 fin.; id. Dom. 22.—

    And with a negation, = nondum: ipsa ego non longos etiam tum scissa capillos,

    not yet long, Ov. H. 8, 79.—
    7.
    Tum etiam.
    (α).
    Followed by si or cum, even if, even when:

    atque equidem filium Tum etiam si nolit, cogam,

    Ter. Ad. 5, 3, 65:

    qui tum etiam cum... circumfusi erant caligine,

    Cic. Tusc. 1, 19, 45.—
    (β).
    Then also, then too, besides:

    tum etiam illud cogitatote, sic vivere Cornelium ut, etc.,

    Cic. Balb. 28, 65; id. N. D. 1, 16, 43; so id. Leg. 1, 13, 35; id. Fin. 2, 16, 53; Col. 12 praef.—
    8.
    Tum quoque.
    (α).
    Also then, then likewise, then as before, then as on another occasion mentioned before: ceu lapidem si Percutiat lapis aut ferrum;

    nam tum quoque lumen Exsilit,

    Lucr. 6, 162:

    tum quoque homini plus tribui quam nescio cui necessitati,

    Cic. Prov. Cons. 11, 28:

    tum quoque multis milibus Latinorum in civitatem acceptis,

    Liv. 1, 33, 5; 2, 52, 2; 21, 22, 4; Caes. B. C. 3, 37; Ov. M. 14, 369.—
    (β).
    Even then, = etiam tum (rare):

    et tamen tum quoque se absentes triumphare credunt,

    Liv. 45, 38, 13; 39, 41, 3; 39, 47, 11; Ov. H. 17 (18), 190.—
    (γ).
    In orat. obliq. (v. I. A. 2.), even now:

    quod si Romani tum quoque aequa aspernarentur,

    Liv. 42, 62, 7. —
    (δ).
    = sic quoque, even under the circumstances, even as it was, etc. (v. sic, V. 3.): ut si effugium patuisset in publicum, impleturae urbem tumultu fuerint. Tum quoque [p. 1912] aliquotiens integro corpore evaserunt, Liv. 24, 26, 13; 40, 16, 6; 43, 4, 1;

    9, 13, 9: tum quoque, amputata dextra, navem sinistra comprehendit,

    Just. 2, 9, 18.—
    9.
    Tum ipsum = eo ipso tempore, at the very time, just then, even then (only in Cic. in four passages; cf.:

    nunc ipsum): tota igitur ratio talium largitionum vitiosa est, temporibus necessaria, et tum ipsum... moderanda est,

    Cic. Off. 2, 17, 60:

    quem quidem cum sua voluntate ex patria Karthaginem revertisset, tum ipsum cum vigiliis et fame cruciaretur, clamat virtus beatiorem fuisse quam Thorium,

    id. Fin. 2, 20, 65 Madv. ad loc.:

    tum ipsum cum immolare velis extorum fieri mutatio potest,

    id. Div. 1, 52, 118:

    ita (oratores), non injuria, quotienscunque dicerent, id quod aliquando posset accidere, ne tum ipsum accideret, timere,

    id. Or. 1, 27, 123.—
    C.
    Tum with co-ordinating particles.
    1.
    Tum autem.
    (α).
    = praeterea, and then, besides (v. I. C. 1.): turpilucricupidum te vocant cives tui;

    tum autem sunt alii qui te volturium vocant,

    Plaut. Trin. 1, 2, 64:

    oves scabrae sunt... Tum autem Surorum nemo exstat qui ibi sex menses vixerit,

    id. ib. 2, 4, 141; id. Mil. 4, 2, 13; id. Pers. 4, 2, 3; id. Poen. 5, 5, 34; 5, 7, 22; Ter. And. 1, 5, 34; id. Eun. 5, 9, 7; id. Hec. 2, 1, 14; 3, 2, 10:

    tum autem qui non ipso honesto movemur... callidi sumus, non boni,

    Cic. Leg. 1, 14, 41; id. Or. 1, 58, 247; 2, 19, 80.—
    (β).
    = tum... tum:

    visne igitur inter hos populos inambulantes, tum autem residentes quaeramus eisdem de rebus?

    Cic. Leg. 1, 5, 15.—
    (γ).
    = eo tempore, with autem as connective:

    tum illic autem Lemnius... uxorem duxit, etc.,

    Plaut. Cist. 1, 3, 25:

    tum autem ex omnibus montibus nives proluit,

    Caes. B. C. 1, 48.—
    (δ).
    But in this instance:

    uxori emunda ancilla'st: tum autem pluscula Supellectile opus est,

    Ter. Phorm. 4, 3, 60; 5, 7, 25 sq.—
    2.
    For tum etiam, v. B. 7. b.—
    3.
    Tum praeterea:

    nam tui similis est probe. Tum praeterea talem, nisi tu, nulla pareret filium,

    Ter. Heaut. 5, 3, 20; so id. Ad. 3, 2, 47; id. Phorm. 3, 2, 33; Cic. Verr. 1, 18, 56 (v. I. C. 3. e. l).—
    4.
    Tum porro:

    tum porro venti magnam quoque tollere partem Umoris possunt,

    Lucr. 6, 623; 4, 829 (827).—
    D.
    Quid tum?
    1.
    In dialogue, what then? what next? what further? novi ego hos pugnos meos. Ca. Quid tum? Th. Quid tum? Rogitas? Hisce ego, si tu me inritaveris, placidum te hodie reddam, Plaut. Curc. 5, 3, 49; so id. As. 2, 2, 83; Ter. Eun. 2, 2, 47; 3, 5, 66; id. Phorm. 3, 3, 8.—And strengthened:

    quid tum postea?

    Plaut. Trin. 3, 3, 41; id. As. 2, 2, 68; 2, 2, 79; Ter. Eun. 2, 3, 78; 4, 2, 9; 4, 7, 23; id. Ad. 4, 5, 15; id. Hec. 4, 1, 36: videsne abundare me otio? A. Quid tum? Cic. Tusc. 2, 11, 26.—
    2.
    In imitation of a dialogue:

    at mulctantur bonis exsules. Quid tum? Parumne multa de toleranda paupertate dicuntur?

    Cic. Tusc. 5, 37, 107; so id. Quint. 22, 72; 27, 84; id. Verr. 2, 4, 59, § 132; id. Dom. 47, 123; id. Dejot. 7, 22; id. Phil. 1, 10, 26; Hor. S. 2, 3, 230.—
    3.
    As emphatic co-ordinative in quoting the different items of a document, law, etc.: quive in senatu sententiam dixit, dixerit. Quid tum? Qui eorum coiit, coierit, etc., what next? i. e. and then, listen! Cic. Clu. 54, 148; so id. Agr. 1, 5, 16; 3, 3, 11; id. Mur. 12, 26; id. Fl. 23, 55.—
    E.
    Tum temporis = eo tempore (post class. and rare; cf.:

    tunc temporis): postera die civitas principem suum, ac tum temporis consulem in foro expectabat,

    Just. 31, 2, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > tum

  • 14 sub

    sŭb (on the form sus from subs v. infra, III.), prep. with acc. and abl. [perh. for es-ub, ens-ub, = ens (eis) and hupo; Sanscr. upa; cf. Curt. Gr. Etym. p. 290], under.
    I.
    With abl., to point out the object under which a thing is situated or takes place (Gr. hupo, with dat. or gen.), under, below, beneath, underneath.
    A.
    Of space:

    si essent, qui sub terrā semper habitavissent... nec tamen exissent umquam supra terram,

    Cic. N. D. 2, 37, 95; Plaut. Capt. 3, 5, 72:

    sub aquā,

    id. Cas. 2, 6, 28:

    sub vestimentis,

    id. Ep. 2, 2, 32; Liv. 1, 58; cf.: saepe est sub palliolo sordido sapientia, Caecil. ap. Cic. Tusc. 3, 23, 56:

    ingenium ingens Inculto latet hoc sub corpore,

    Hor. S. 1, 3, 34:

    sub pellibus hiemare,

    Caes. B. C. 3, 13, 5; cf. Liv. 23, 18, 15:

    manet sub Jove frigido Venator,

    Hor. C. 1, 1, 25:

    sub divo moreris,

    id. ib. 2, 3, 23:

    vitam sub divo agat,

    id. ib. 3, 2, 5 (v. divus, II.):

    sub terrā vivi demissi sunt,

    Liv. 22, 57:

    sub hoc jugo dictator Aequos misit,

    id. 3, 28, 11:

    pone (me) sub curru nimium propinqui Solis,

    Hor. C. 1, 22, 21 et saep.— Trop.:

    non parvum sub hoc verbo furtum latet,

    Cic. Agr. 3, 3, 12.—
    2.
    Transf., of lofty objects, at the foot of which, or in whose immediate neighborhood, any thing is situated, under, below, beneath, at the foot of, at, by, near, before:

    sub monte consedit,

    Caes. B. G. 1, 48; so,

    sub monte considere,

    id. ib. 1, 21:

    sub colle constituere,

    id. ib. 7, 49:

    sub montis radicibus esse,

    id. ib. 7, 36 al.:

    sub ipsis Numantiae moenibus,

    Cic. Rep. 1, 11, 17:

    est ager sub urbe,

    Plaut. Trin. 2, 4, 107; so,

    sub urbe,

    Ter. Ad. 5, 8, 26; Varr. R. R. 1, 50, 2; Hor. C. 3, 19, 4:

    sub Veteribus,

    Plaut. Curc. 4, 1, 19:

    sub Novis,

    Cic. de Or. 2, 66, 266 Orell. N. cr.; id. Ac. 2, 22, 70 Goer. N. cr.; cf. Varr. L. L. 6, § 59 Müll.:

    sub basilicā,

    Plaut. Curc. 4, 1, 11 et saep.— Trop.:

    sub oculis domini suam probare operam studebant,

    Caes. B. C. 1, 57 fin.:

    omnia sub oculis erant,

    Liv. 4, 28; cf. Vell. 2, 21, 3:

    classem sub ipso ore urbis incendit,

    Flor. 2, 15.—
    B.
    Of time, in, within, during, at, by:

    ne sub ipsā profectione milites oppidum irrumperent,

    Caes. B. C. 1, 27:

    sub decessu suo,

    Hirt. B. G. 8, 49:

    sub luce,

    Ov. M. 1, 494; Hor. A. P. 363; Liv. 25, 24:

    sub eodem tempore,

    Ov. F. 5, 491:

    sub somno,

    Cels. 3, 18 med. al.—
    C.
    In other relations, where existence under or in the immediate vicinity of any thing may be conceived.
    1.
    Under, in rank or order; hence, next to, immediately after: Euryalumque Helymus sequitur;

    quo deinde sub ipso Ecce volat calcemque terit jam calce Diores,

    Verg. A. 5, 322.—
    2.
    In gen., of subjection, domination, stipulation, influence, effect, reason, etc., under, beneath, with:

    omnes ordine sub signis ducam legiones meas,

    under my standards, Plaut. Ps. 2, 4, 71: sub armis vitam cernere, Enn. ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll. (Trag. v. 297 Vahl.); so,

    sub armis,

    Caes. B. C. 1, 41; 1, 42:

    sub sarcinis,

    id. B. G. 2, 17; 3, 24:

    sub onere,

    id. B. C. 1, 66 et saep.—
    3.
    Trop., under, subject to, in the power of; during, in the time of, upon, etc.:

    sub Veneris regno vapulo, non sub Jovis,

    Plaut. Ps. 1, 1, 13:

    sub regno esse,

    Cic. Rep. 1, 38, 60:

    sub imperio alicujus esse,

    Ter. Heaut. 2, 2, 4:

    sub dicione atque imperio alicujus esse,

    Caes. B. G. 1, 31; Auct. B. Alex. 66, 6; Sall. J. 13, 1; Nep. Con. 4, 4; id. Eum. 7, 1; cf.:

    sub Corbulone Armenios pellere,

    Tac. H. 3, 24: sub manu alicujus esse, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 2;

    sub rege,

    Cic. Rep. 2, 23, 43; Hor. C. 3, 5, 9:

    sub Hannibale,

    Liv. 25, 40:

    sub dominā meretrice,

    Hor. Ep. 1, 2, 25:

    sub nutrice,

    id. ib. 2, 1, 99:

    sub judice lis est,

    id. A. P. 78:

    praecipua sub Domitiano miseriarum pars erat,

    during the reign of, Tac. Agr. 45:

    scripsit sub Nerone novissimis annis,

    Plin. Ep. 3, 5, 5:

    gnarus sub Nerone temporum,

    Tac. Agr. 6; Suet. Tit. 8 et saep.:

    sub vulnere,

    from the effects of the wound, Ov. M. 5, 62; cf.:

    sub judice,

    under, id. ib. 13, 190:

    nullo sub indice,

    forced by no betrayer, id. ib. 13, 34.—So in certain phrases where the simple abl. is more freq.:

    sub pacto abolitionis dominationem deponere,

    Quint. 9, 2, 97:

    sub condicione,

    Liv. 6, 40, 8 Weissenb. ad loc.:

    sub condicionibus,

    id. 21, 12, 4:

    sub eā condicione, ne cui fidem meam obstringam,

    Plin. Ep. 4, 13, 11:

    sub eā condicione, si esset, etc.,

    id. ib. 8, 18, 4; so,

    sub condicione, ut (ne, si, etc.),

    Suet. Tib. 44; 13; id. Caes. 68; id. Claud. 24; id. Vit. 6:

    sub specie (= specie, or per speciem): sub specie infidae pacis quieti,

    Liv. 9, 45, 5; 36, 7, 12; 44, 24, 4:

    sub tutelae specie,

    Curt. 10, 6, 21; Sen. Ben. 1, 4, 2; cf.:

    sub nomine pacis bellum latet,

    Cic. Phil. 12, 7, 17:

    sub alienis auspiciis rem gerere,

    Val. Max. 3, 2, 6:

    sub lege, ne,

    Suet. Aug. 21:

    sub exceptione, si,

    id. Caes. 78:

    sub poenā mortis,

    id. Calig. 48:

    servitutis,

    id. Tib. 36 et saep.:

    sub frigido sudore mori,

    Cels. 5, 26, 31 fin.
    II.
    With acc., to point out the object under which a thing comes, goes, extends, etc. (Gr. hupo, with acc.), under, below, beneath.
    A.
    Of space, usually with verbs of motion:

    et datores et factores omnes subdam sub solum,

    Plaut. Curc. 2, 3, 18:

    manum sub vestimenta deferre,

    id. Bacch. 3, 3, 78:

    cum tota se luna sub orbem solis subjecisset,

    Cic. Rep. 1, 16, 25:

    exercitum sub jugum mittere,

    Caes. B. G. 1, 7; 1, 12; Sall. J. 38, 9 Dietsch ad loc.:

    sub furcam ire,

    Hor. S. 2, 7, 66:

    sub divum rapere,

    id. C. 1, 18, 13:

    sub terras ire,

    Verg. A. 4, 654. — Trop.:

    sub judicium sapientis et delectum cadunt,

    Cic. Fin. 3, 18, 61:

    quae sub sensus subjecta sunt,

    id. Ac. 2, 23, 74:

    quod sub aurium mensuram aliquam cadat,

    id. Or. 20, 67:

    columbae Ipsa sub ora viri venere,

    Verg. A. 6, 191:

    quod sub oculos venit,

    Sen. Ben. 1, 5, 6.—Rarely with verb of rest:

    quidquid sub Noton et Borean hominum sumus,

    Luc. 7, 364.—
    2.
    Transf. (cf. supra, I. A. 2.), of lofty objects, to the foot of which, or into whose immediate neighborhood, any thing comes, or near to which it extends, under, below, beneath, to, near to, close to, up to, towards, etc.:

    sub montem succedunt milites,

    Caes. B. C. 1, 45:

    sub ipsum murum fons aquae prorumpebat,

    Hirt. B. G. 8, 41:

    missi sunt sub muros,

    Liv. 44, 45:

    Judaei sub ipsos muros struxere aciem,

    Tac. H. 5, 11; 3, 21:

    aedes suas detulit sub Veliam,

    Cic. Rep. 2, 31, 54:

    arat finem sub utrumque colonus,

    Hor. S. 2, 1, 35:

    jactatus amnis Ostia sub Tusci,

    id. ib. 2, 2, 33:

    (hostem) mediam ferit ense sub alvum,

    Ov. M. 12, 389:

    sub orientem secutus Armenios,

    Flor. 3, 5.—
    B.
    Of time, denoting a close approximation.
    1.
    Before, towards, about, shortly before, up to, until:

    Pompeius sub noctem naves solvit,

    Caes. B. C. 1, 28; so,

    sub noctem,

    Verg. A. 1, 662; Hor. C. 1, 9, 19; id. S. 2, 1, 9; 2, 7, 109; id. Ep. 2, 2, 169:

    sub vesperum,

    Caes. B. G. 2, 33; id. B. C. 1, 42:

    sub lucem,

    id. B. G. 7, 83; Verg. G. 1, 445:

    sub lumina prima,

    Hor. S. 2, 7, 33:

    sub tempus edendi,

    id. Ep. 1, 16, 22:

    sub dies festos,

    Cic. Q. Fr. 2, 1, 1:

    sub galli cantum,

    Hor. S. 1, 1, 10:

    usque sub extremum brumae intractabilis imbrem,

    Verg. G. 1, 211:

    simulacra Visa sub obscurum noctis,

    id. ib. 1, 478:

    prima vel autumni sub frigora,

    id. ib. 2, 321:

    quod (bellum) fuit sub recentem pacem,

    Liv. 21, 2, 1.—
    2.
    After, immediately after, just after, immediately upon:

    sub eas (litteras) statim recitatae sunt tuae,

    Cic. Fam. 10, 16, 1; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4:

    sub haec dicta omnes procubuerunt,

    Liv. 7, 31:

    sub adventum praetoris,

    id. 23, 15, 1; 23, 16, 3; 45, 10, 10:

    sub hanc vocem fremitus variantis multitudinis fuit,

    id. 35, 31:

    sub hoc erus inquit,

    hereupon, Hor. S. 2, 8, 43.—
    C.
    In other relations, in which a coming under any thing may be conceived:

    lepide hoc succedit sub manus negotium,

    comes to hand, convenient, Plaut. Mil. 3, 2, 59:

    sub manus succedere,

    id. ib. 4, 4, 7; id. Pers. 4, 1, 2: sub manum submittere, at hand, convenient, Auct. B. Afr. 36, 1:

    sub ictum venire,

    Liv. 27, 18:

    sub manum annuntiari,

    Suet. Aug. 49 (al. sub manu; cf.

    supra, I. C.): sub legum et judiciorum potestatem cadere,

    Cic. Verr. 2, 5, 55, § 144:

    sub populi Romani imperium dicionemque cadere,

    id. Font. 5, 12 (1, 2):

    incolas sub potestatem Atheniensium redigere,

    Nep. Milt. 1:

    matrimonium vos sub legis superbissimae vincula conicitis,

    Liv. 4, 4:

    sub unum fortunae ictum totas vires regni cadere pati,

    Curt. 3, 8, 2.—
    III.
    In composition, the b remains unchanged before vowels and before b, d, j, l, n, s, t, v. Before m and r it is frequently, and before the remaining consonants, c, f, g, p, it is regularly assimilated. Yet here the MSS. vary, as in ob, ad, in, etc. Before some words commencing with c. p, t, it assumes the form sus, by the rejection of the b from a collateral form subs (analog. to abs); e. g. suscipio, suscito, suspendo, sustineo, sustuli, sustollo. Before s, with a following consonant, there remains merely su in the words suspicio, suspicor, suspiro; cf., however: substerno, substituo, substo, substruo al.; v. esp. Neue, Formenl. 2, 775 sqq.—
    B.
    In composition, sub denotes,
    1.
    Lit., a being situated or contained under, a putting or bringing under, or a going in under any thing: subaeratus, subcavus; subdo, subigo, subicio; subhaereo, subaperio; subedo.—
    2.
    Hence, also, a concealing or being concealed behind something; a secret action: subnoto, surripio, suffuror, subausculto, suborno. —
    3.
    Transf., a being placed or ranked under: subcenturio, subcurator, subcustos, etc.; or a being or doing any thing in a lower or inferior degree, a little, somewhat, rather, slightly: subabsurdus, subagrestis, subalbus, etc.; subaccusare, subirascor, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > sub

  • 15 secundārius

        secundārius adj.    [secundus], of the second class, second in order: habet statum res p. de tribus secundarium.—As subst n., a secondary point, point next in importance.
    * * *
    secundaria, secundarium ADJ
    second-rate; of the second rank

    Latin-English dictionary > secundārius

  • 16 continēns

        continēns entis, adj. with comp. and sup.    [P. of contineo], bounding, limiting, enclosing: litas, i. e. of the continent, L.: parum locuples continente ripā, H.—Bordering, neighboring, contiguous, near, adjacent: silvae, Cs.: fundus fundo eius: aër mari: ripae collis, Cs.: cum Ciliciā.— Holding together, cohering, connected, continuous, uninterrupted: silvae, Cs.: grex, L.: agmen, L.: ruinae, L.: terra, N.—Fig., in time, following, next, consequent upon: continentibus diebus, Cs.: motus sensui iunctus et continens: timori perpetuo ipsum malum continens fuit, L.—Continual, consecutive, uninterrupted: continenti labore omnia superare, Cs.: imber per noctem totam, L.: e continenti genere, in unbroken descent: continenti impetu, without a pause, Cs.—In character, continent, moderate, temperate: hoc nemo fuit magis continens, T.: continentior in vitā quam in pecuniā, Cs.: Epaminondas, N.: continentissimi homines.
    * * *
    I
    mainland; continent; forming part of a continuous mass
    II
    essential point, central argument, hinge, basis; suburbs (pl.), (outside walls)
    III
    continentis (gen.), continentior -or -us, continentissimus -a -um ADJ
    bordering, adjacent, contiguous, next; immediately, without delay (w/in/ex); temperate, moderate, n0t indulging in excess; restrained, exhibiting restraint; close (in time); linked; continuous, unbroken, uninterrupted; homogeneous

    Latin-English dictionary > continēns

  • 17 dehinc

    dĕ-hinc (in the poets freq. monosyllabic, e. g. Verg. A. 1, 131; 1, 256; Ov. F. 6, 788 al.; cf. App. Orth. 45. Dissyllabic in Verg. G. 3, 167; id. A. 3, 464; 5, 722; id. Hor. S. 1, 3, 104; id. A. P. 144; Sil. 8, 473 al.).— Adv., from this place forth, from here, hence.
    I.
    In space.
    A.
    Lit. (not ante-Aug. and rare):

    interiora Cedrosii, dehinc Persae habitant,

    Mel. 3, 8, 4; Plin. 3, 5, 6, § 38:

    dehinc ab Syria usque ad, etc.,

    Tac. A. 4, 5. —
    B.
    Transf.
    1.
    In the order of succession ( poet.):

    ex fumo dare lucem Cogitat ut speciosa dehinc miracula promat,

    Hor. A. P. 143; Sil. 8, 473.—
    2.
    Like our hence, to indicate a consequence (only in the foll. places):

    sequi decretum'st, dehinc conjicito ceterum,

    Plaut. Casin. 1, 6; Ter. And. 1, 2, 19.—
    II.
    In time, with or without respect to the terminus a quo (freq. in Plaut. and Ter. and since the Aug. period; not in Cic., Caes., or Quint.).
    A.
    With respect to the term. a quo, from this time forth, henceforth, henceforwards (in the future, opp. abhinc).
    (α).
    Cum futuro:

    si ante quidem mentitus est, nunc jam dehinc erit verax tibi,

    Plaut. Poen. 1, 2, 161; cf.:

    at ut scias, nunc dehinc latine jam loquar,

    id. ib. 5, 2, 69; Ter. Eun. 5, 2, 33.—
    (β).
    Cum praes.:

    profecto nemo est, quem jam dehinc metuam,

    Plaut. Asin. 1, 1, 98; Ter. Eun. 2, 3, 5; so,

    ut quiescant,

    id. And. prol. 22:

    ne exspectetis,

    id. Ad. prol. 22: cf.:

    juro me L. Tarquinium Superbum ferro, igni, quacunque dehinc vi possim, exsecuturum,

    Liv. 1, 59.—
    (γ).
    With imperat.:

    at nunc dehinc scito, illum, etc.,

    Plaut. Asin. 5, 2, 8; cf. id. Poen. prol. 125. —
    b.
    Referring to a point of time in the past, thenceforwards, since then:

    cum ex instituto Tiberii omnes dehinc Caesares beneficia... aliter rata non haberent,

    Suet. Tit. 8:

    duplex dehinc fama est,

    id. Calig. 58. —
    B.
    Without respect to the term. a quo, pointing to a future time.
    1.
    Hereupon, afterwards, next, then (not anteAug.):

    Eurum ad se Zephyrumque vocat, dehinc talia fatur,

    Verg. A. 1, 131; 1, 256; 5, 722; 6, 678; Hor. S. 1, 3, 104:

    dehinc audito legionum tumultu raptim profectus, etc.,

    Tac. A. 1, 34; 13, 35; 15, 36; Suet. Caes. 35:

    post-positum,

    Tac. A. 4, 14; 13, 23; 13, 38:

    quae postquam vates sic ore effatus amico est, Dona dehinc... imperat ad naves ferri,

    Verg. A. 3, 464:

    de qua dehinc dicam,

    Suet. Aug. 97; id. Ner. 19.—
    2.
    In enumerations ( = deinde), then (rare, and, excepting once in Sall., not anteAug.):

    arduum videtur res gestas scribere: primum quod... dehinc quia, etc.,

    Sall. C. 3, 2;

    so after primum,

    Verg. G. 3, 167;

    after primo,

    Suet. Aug. 49 fin.:

    incipiet putrescere, dehinc laxata ire in humorem... tunc exsilient flumina, inde, etc.,

    Sen. Q. N. 3, 29.—Cf. Hand, Turs. II. pp. 229-232.

    Lewis & Short latin dictionary > dehinc

  • 18 hinc

        hinc adv.,    from this place, hence: quae (via) est hinc in Indiam: hinc Romā venire: Illam hinc civem esse aiunt, T.—With iam, from this point onward, henceforth: maiora iam hinc bella dicentur, L.: iam hinc populi R. res gestas peragam, L.—In antithesis to hinc or illinc, on one side... on the other, here... there, on this side... on that: hinc fides, illinc fraudatio, etc.: pudor est, qui suadeat illinc; Hinc dissuadet amor, O.: hinc atque illinc volneribus acceptis, on each side, L.: hinc patres, hinc viros orantīs, L.: Hinc atque hinc rupes minantur, on either side, V.—From this source, from this cause, hence, on this account: hinc sicae, hinc falsa testamenta nascuntur: Hinc illae lacrumae! that's what's the matter! H.: Sed eccum Syrum...! hinc scibo, from him, T.: Hinc canere incipiam (i. e. ex his), will take my theme, V.—Next, afterwards: hinc in urbem digressus, Ta.
    * * *
    from here, from this source/cause; hence, henceforth

    Latin-English dictionary > hinc

См. также в других словарях:

  • The Poof Point — Infobox Film name= The Poof Point caption = The Poof Point promotional advertisement imdb id=0274728 writer=Ellen Weiss Mel Friedman Stu Krieger starring=Mark Curry Dawnn Lewis Tahj Mowry Raquel Lee director=Neal Israel music=Christopher Brady |… …   Wikipedia

  • The Next Line — was a 1990s television game show. Produced by Blair Murdoch, it was filmed at the studios of CKVU TV in Vancouver. Hosted by Kevin Frank, with Kathy Morse (later the mayor of Maple Ridge, BC from 2002 to 2005) as the announcer (the pair had also… …   Wikipedia

  • The Next Great American Band — Format Interactive reality Game Show Created by …   Wikipedia

  • The Next Karate Kid — Infobox Film name = The Next Karate Kid caption = The Next Karate Kid movie poster amg id = 1:133409 imdb id = 0110657 writer = Mark Lee (using the Mr. Miyagi character created by Robert Mark Kamen) starring = Hilary Swank Pat Morita Michael… …   Wikipedia

  • The Turning Point (album) — Infobox Album Name = The Turning Point Type = Live album Artist = John Mayall Released = November 1969 Recorded = July 12, 1969 Fillmore East, New York City, USA Genre = Blues Length = Reviews = *Allmusic Rating|4.5|5… …   Wikipedia

  • The Tipping Point (album) — Infobox Album | Name = The Tipping Point Type = Album Artist = The Roots Released = July 13, 2004 Recorded = 2004 Genre = Hip hop Alternative Hip Hop Length = 55:05 Label = Geffen Records Producer = ?uestlove, Scott Storch Reviews = *Allmusic… …   Wikipedia

  • The Tipping Point (The Outer Limits) — otheruses|The Tipping Point (disambiguation)Infobox Television episode Title = The Tipping Point Series = The Outer Limits Caption = Season = 7 Episode = Airdate = September 15, 2001 Production = Writer = Jim Crocker Director = Brent Clackson… …   Wikipedia

  • The Next Passage (Alternamorphs) — Animorphs Books name = The Next Passage Narrator = You (second person perspective) Number = #2 Release date = March 2000 Cover art = A red tailed hawk, made up of small Animorphs A logos Cover quote = Author = Emily Costello (ghostwriter)… …   Wikipedia

  • Monitoring and Measurement in the Next Generation Technologies — (MOMENT) is a project aimed at integrating different platforms for network monitoring and measurement to develop a common and open pan European infrastructure. The system will include both passive and active monitoring and measurement techniques… …   Wikipedia

  • Till the Next Goodbye — Infobox Song Name = Till the Next Goodbye Artist = The Rolling Stones Album = It s Only Rock n Roll Released= October 18 1974 track no = 4 Recorded = November 1973, January/May 1974 Genre = Rock Length = 4:37 Writer = Jagger/Richards Label =… …   Wikipedia

  • At the Next Station (Vampire Princess Miyu) — At The Next Station is an episode of Vampire Princess Miyu anime TV series. Number 2 of a series of 26 episodes. Plot A handsome young man lures women into his lair in an abandoned subway station where he freezes them into dainty mannequins,… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»